Oʻzbekiston tarixi

Ushbu kitob O'zbekiston tarixini o'rganishning nazariy-metodologik asoslari, manbalari va ahamiyatini o'rganadi. Unda O'rta Osiyo jahon sivilizatsiyasining ajralmas qismi sifatida, O'zbek davlatchiligining shakllanishi, dastlabki taraqqiyot bosqichlari, ilk o'rta asrlarda o'zbek davlatchiligi: ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy, madaniy hayoti, IX-XII asrlarda o'zbek davlatchiligi va ajdodlarimizning jahon sivilizatsiyasiga qo'shgan hissasi, mo'g'ullar istilosi va zulmiga qarshi kurash, Amir Temur va Temuriylar davridagi ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy va madaniy hayot, O'rta Osiyo xonliklariga bo'linib ketishi, sabablari va oqibatlari, Rossiya imperiyasi tomonidan bosib olinishi, milliy-ozodlik harakati va jadidchilik, mustabid sovet hokimiyatining o'rnatilishi va uning ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy tadbirlarining mustamlakachilik mohiyati, O'zbekistonning mustaqillikka erishish yo'li, huquqiy-demokratik davlat qurish va fuqarolik jamiyati asoslarini shakllantirish, O'zbekiston va jahon hamjamiyati bilan munosabatlari va hamkorliklari kabi keng qamrovli mavzularni o'z ichiga oladi.

Asosiy mavzular

O‘zbekiston tarixi” fanining predmeti, uni o‘rganishning nazariy metodologik asoslari, manbalari va ahamiyati: Bu mavzu O'zbekiston tarixining predmeti, uni o'rganishning nazariy-metodologik asoslari, manbalari va ahamiyatini o'rganadi. Tarix fani predmeti, metodologik tamoyillar, dialektik metod, ilmiylik, xolislik, tarixiylik, ijtimoiy yondashuv kabi tamoyillar tushuntiriladi. Tarixiy voqealarni o'rganishda qo'llaniladigan turli usullar, xususan, moddiy va yozma manbalar, ularning ahamiyati haqida ma'lumot beriladi. Shuningdek, Barkamol avlodni shakllantirishda Vatan tarixining ahamiyati ham ko'rsatiladi.
Markaziy Osiyo - jahon sivilizatsiyasining ajralmas qismi: Mavzu sivilizatsiya tushunchasi va uning asosiy belgilari, ibtidoiy jamiyat, uning davrlari va O'rta Osiyodagi manzilgohlari, dehqonchilik, chorvachilik va hunarmandchilikning paydo bo'lishi, metallning kashf etilishi, dastlabki sivilizatsiyaning ma'naviy asoslari, Zardushtiylik, madaniyat, san'at, yozuv kabi masalalarni o'z ichiga oladi. O'zbekiston hududi jahon sivilizatsiyasining o'choqlaridan biri bo'lib kelganligi ta'kidlanadi.
O‘zbek davlatchiligining shakllanishi va dastlabki taraqqiyot bosqichlari: Mavzu davlatchilik tushunchasi, O'lkamiz hududlaridagi dastlabki shaharsozlik madaniyati, Vatanimiz hududidagi eng qadimgi davlatlar (Katta Xorazm, Baqtriya podsholigi, So‘g‘diyona), Yunon-Baqtriya, Parfiya, qang‘ va Davon davlatlari, ulardagi ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy hayot, Kushonlar saltanati va uning vatanimiz xalqlari tarixidagi tutgan o‘rni kabi masalalarni o'rganadi.
Ilk o‘rta asrlarda o‘zbek davlatchiligi: ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy, madaniy hayot: Mavzu Eftaliylar sulolasi, Eftaliylar davrida ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy hayot, Turk xoqonligi, Hoqonlik davrida O‘rta Osiyo xalqlarining iqtisodiy va madaniy hayoti, O‘rta Osiyo halqlari arablar istilosi va hukmronligi davrida kabi masalalarni o'rganadi.
IX-XII asrlarda oʻzbek davlatchiligi. Ijtimoiy-siyosiy va iqtisodiy hayot. Ajdodlarimizning jahon sivilizasiyasi taqaqqiyotiga qo‘shgan ulkan hissasi: Mavzu IX-XII asrlarda O‘rta Osiyo xalqlari tarixida moddiy va ma’naviy hayotning rivojlanishida oldingi davrlarga nisbatan keskin yuksalish yillarini o'rganadi. Movarounnahr deb ataladigan hududda mustaqil davlatlarning tashkil topishi, ularda siyosiy barqarorlik, iqtisodiy rivojlanish va madaniy hayotning ravnaqiga katta ta’sir ko‘rsatgan shart-sharoitlar, ilm-fan va madaniyatning yuksalishi, Islom dinining davlat tayanchiga aylanishi, sufiylik tariqatlari kabi masalalarni o'rganadi.
Mo‘g‘ullar istilosi va zulmiga qarshi kurash. Jaloliddin Manguberdi – mard va jasur ajdodimiz: Mavzu mo‘g‘ullar istilosi arafasida Xorazmshohlar davlatidagi vaziyat, mo‘g‘ullar saltanatining vujudga kelishi, uning istilochilik yurishlari va oqibatlari, Jaloliddin Manguberdi jasorati, mo‘g‘ullar zulmiga qarshi kurash, Chig‘atoy ulusining tashkil topishi, uning ijtimoiy-iqtisodiy hayoti, XIII-XIV asrning birinchi yarmida o‘lkaning madaniy hayoti kabi masalalarni o'rganadi.
Amir Temur va Temuriylar davrida ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy va madaniy hayot: Mavzu XIV asr o‘rtalarida Movarounnahrdagi ijtimoiy-siyosiy vaziyat, Amir Temurning siyosat maydoniga kirib kelishi markazlashgan davlatning tuzilishi, Amir Temurning davlat boshqaruv tizimi, uning ichki va tashqi siyosati, Temur tuzuklari, uning milliy davlatchilikni yaratish va mustahkamlashdagi ahamiyati, Temuriylar davrida Movarounnahr va Xurosondagi ijtimoiy-siyosiy vaziyat, Temur va temuriylar davrida moddiy va ma’naviy madaniyatning tiklanishi, sivilizatsiyaning yangi bosqichga ko‘tarilishi kabi masalalarni o'rganadi.
O‘rta Osiyo hududlarining xonliklarga bo‘linib ketishi, unig sabablari va oqibatlari: Mavzu Buxoro xonligining tashkil topishi va ijtimoiy-iqtisodiy hayoti, Xiva xonligi, siyosiy va ijtimoiy-iqtisodiy hayot, Qo‘qon xonligi, xo‘jalik va madaniy hayoti kabi masalalarni o'rganadi. O'rta Osiyo hududlarining xonliklarga bo'linib ketishining sabablari va oqibatlari tahlil qilinadi.
O‘zbek xonliklarining Rossiya impiriyasi tomonidan bosib olinishi. Mustamlakachilik zulmiga qarshi milliy-ozodlik harakati. Jadidchilik: Mavzu Turkistonning Rossiya imperiyasi tomonidan bosib olinishi, mustamlakachilik idora usulining joriy etilishi, Turkiston general-gubernatorligi, mustamlakachilik boshqaruv tizimi, Turkiston xalqlarining mustamlakachilikka qarshi milliy-ozodlik kurashlari, Turkistonda jadidlar harakatining vujudga kelishi, ularning islohotchilik faoliyati kabi masalalarni o'rganadi.
Turkistonda mustabid sovet hokimiyatining o‘rnatilishi. Sovet hokimiyatining O‘zbekistonda amalga oshirgan ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy tadbirlarining mustamlakachilik mohiyati. (1917-1989yy.): Mavzu Rossiyada 1917-yil voqealari va uning Turkistonga ta’siri, Turkiston Muxtoriyati, Turkistonda Istiqlolchilik harakati kabi masalalarni o'rganadi. Turkistonda sovet hokimiyatining o'rnatilishi, uning ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy tadbirlarining mustamlakachilik mohiyati tahlil qilinadi.
Oʻzbekiston mustaqillikka erishish yo‘lida (1989-1991yy.): Mavzu O'zbekiston mustaqillikka erishish yo'lida bo'lgan jarayonlarni o'rganadi. I.A.Karimovning O’zbekiston mustaqilligini asoschisi va yetakchisi ekanligi, davlat mustaqilligi huquqiy asoslarining yaratilishi, O'zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasining qabul qilinishi, siyosiy islohotlar, huquqiy demokratik davlat qurish va fuqarolik jamiyati asoslarining shakllantirilishi kabi masalalar o'rganiladi.
Oʻzbekistonda davlat mustaqilligining qo‘lga kiritilishi. Huquqiy demokratik davlat qu‘rish va fuqarolik jamiyat asaslarini shakllantirish: Mavzu O’zbekiston mustaqil davlatga aylanishi, Islom Karimovning O’zbekiston Respublikasining birinchi Prezidenti sifatida faoliyati, O’zbekiston Respublikasi davlat ramzlari va Konstitutsiyasining qabul qilinishi, siyosiy islohotlar, huquqiy demokratik davlat qurish va fuqarolik jamiyati asoslarining shakllantirilishi kabi masalalarni o'rganadi.
Mustaqillik yillarida O‘zbekistondagi ijtimoiy-iqtisodiy, ma’naviy-madaniy taraqqiyot. O‘zbekiston va jahon hamjamiyati: Mavzu O’zbekistonda bozor munosabatlarining shakllantirilishi, iqtisodiy taraqqiyot, O’zbekistonda ijtimoiy-siyosiy barqarorlikning ta’minlanishi, istiqlol yillarida ma’naviy-madaniy hayot, O’zbekiston Respublikasi tinchliksevar tashqi siyosatining asosiy tamoyillari, O’zbekistonning nufuzli xalqaro tashkilotlar bilan hamkorliklari kabi masalalarni o'rganadi.