Озик-овкат махсулотлари экспертизаси объектлари
Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi tomonidan Samarqand iqtisodiyot va servis institutida tayyorlangan 'Servisda texnologik jarayonlar' fanidan o'qitiladigan ma'ruzalar matnidir. Unda servis va xizmat ko'rsatish sohasidagi texnologik jarayonlarning nazariy va amaliy qismlari hamda ularning ahamiyati yoritilgan. Kitobda servisda texnologik jarayonlarning asosiy qonuniyatlari, ularning turlari, tasniflanishi, ish jarayonlari, qo'llaniladigan jihozlar va ularga qo'yiladigan talablar, shuningdek, turli jihozlarning texnik tavsiflari hamda nazariy masalalar yoritilgan. Kitob oxirida har bir mavzu bo'yicha nazorat savollari berilgan.
Asosiy mavzular
- 1-Мавзу: «Сервисда технологик жараёнлар» фанининг мақсад ва вазифалари: Ushbu mavzuda servis va xizmat ko'rsatish sohasida ta'lim oladigan mutaxassislar uchun qo'yiladigan talablar, servis sohasining turizm va mehmonxona xo'jaligi, texnika va texnologiya kabi o'ta murakkab va nozik sohada band bo'lgan amaliyotchilarga qo'yiladigan talablar, mamlakatimiz iqtisodiyotida servis sohasining o'rni va uning rivojlanishi haqida so'z boradi. Shuningdek, ushbu fanni o'rganish jarayonida umumiy ovqatlanish korxonalari va oziq-ovqat sanoatidagi texnologik jarayonlarning nazariy asoslari yoritilgan.
- 2-мавзу: Асосий технологик жараёнлар классификацияси.: Ushbu mavzuda oziq-ovqat sanoati korxonalarida keng assortimentdagi mahsulotlar ishlab chiqarish jarayonlari, ularning kechish tabiatiga ko'ra turlicha bo'lishi va ularni umumiy qonuniyatlar asosida guruhlarga (turga) mujassamlash (klassifikatsiyalash) tushunchasi va uning ahamiyati yoritilgan. Jaroenlarning harakatlantiruvchi kuchiga ko'ra, quyidagi asosiy guruhlarga mujassamlanadi: mexanik, gidromexanik, issiqlik almashinish, modda almashinish, kimyoviy, biotexnologik (biokimyoviy, mikrobiologik), elektrofiwik jarayonlari.
- 3-мавзу: Гидромеханик жараёнлар.: Ushbu mavzuda oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqarish tizimlarida gidromexanik jarayonlarning ahamiyati, ularga qo'yiladigan talablar, suyuqliklar va gazlarning texnologik quvurlar orqali uzatish, ularning texnologik jarayonlarning mexanika va gidromexanika qonunlari bilan aniqlanishi va suvning harakatlanishini ta'minlash uchun qo'llaniladigan usullar yoritilgan.
- 4-мавзу: Тиндириш ва чўктириш жараёни: Ushbu mavzuda tingdiurish jarayonining umumiy tushunchalari, uning birinchi ajratish usuli sifatida qo'llanilishi, tingdiurish usulining mavjud gidrodinamik ajratish usullariga nisbatan afzalliklari va kamchiliklari, shuningdek, tingdiurish jarayonini ta'sriflovchi asosiy kattaliklar bo'lib hisoblanadi. Bundan tashqari, chukturish tezligini ifodalovchi tenglamani keltirib chiqarish uchun shar shaklidagi zarrachaning suyuqlik muhitida erkin chukishini ko'rib chiqiladi.
- 5-мавзу: Аралаштириш жараёнлари. Суюқлик муҳитларини аралаштириш: Ushbu mavzuda suyuqlik muhitlarini mexanik ishqalanishlar, ularning fizik hususiyatlari, ko'rsatkichlar, qozodagi suyuqlik hajmi, mikdori, vaqt, harorat, shu jumladan, qolgan holatlar bilan bog'liq bo'lishi, mexanik ishqalanish natijasida bosim va haroratning o'zgarishi, hamda ularning rivojlanishi va mexanik ishqalanishning mexanizmi yoritilgan. Shuningdek, ushbu mavzuda mexanik aralashtirish usullari, ya'ni aralashtirgichlar va ularning turlari, ularga qo'yiladigan talablar hamda ularning ishlatilishi haqida ma'lumot berilgan.
- 6-мавзу: Турли жинсли системаларни ажратиш. Фильтрлаш жараёни: Ushbu mavzuda turli jinsli sistemalarni ajratish jarayoni, ularning xarakteristikasi, ishlatiladigan apparatlar va usullar, jumladan, filtrlash jarayoni va uning prinsipial sxemasi, filtrlash jarayonining bosimlar farqiga qarab ajratilishi, filtrlash turlari, filtrlash materiallari va ularning qo'llanilishi haqida ma'lumot berilgan.
- 7-мавзу: Турли жинсли газ системаларини тозалаш: Ushbu mavzuda gazlarni uzatish va tozalash usullari, jumladan, olovli, gazli, elektr, vakuuminli usullar, ularga qo'yiladigan talablar, gazlarni tozalashning qo'yidagi usullari, mexanik va gidromexanik usullar, hamda ularning ishlash prinsiplari yoritilgan.
- 8-мавзу: Механик жараёнлар: майдалаш, кесиш ва навларга ажратиш. Пресслаш: Ushbu mavzuda materiallarni maydalash, kesish va saralash jarayonlarining nazariy asoslari, ularning turlari, prinsipi va qo'llanilishi, shuningdek, maydalash jarayonining asosiy qonuniyatlari va ularning samaradorligi haqida ma'lumot berilgan.
- 9-мавзу: Механик жиҳозлар турларининг тавсифи: Ushbu mavzuda mexanik jihozlar va ularning turlari, jumladan, universal va ixtisoslashgan uzatmalarning turlari, ularning tavsifi, qishloq xo'jaligi mahsulotlarini saralash, meva va sabzavotlarga ishlov beradigan jihozlar, go'sht va balik mahsulotlariga ishlov beradigan jihozlar, unli kandolat va pazandachilik mahsulotlarini tayyorlashda ishlatiladigan jihozlar va ularning texnik tavsiflari haqida ma'lumot berilgan.
- 10- мавзу: Иссиқлик узатишнинг асосий жараёнлари: Ushbu mavzuda issiqlik uzatishning asosiy jarayonlari, jumladan, issiqlik o'tkazuvchanlik, konveksiya va nurlanishlar, hamda ularning nazariy asoslari, issiqlik almashinuv apparatlari va ularning tasniflanishi haqida ma'lumot berilgan.
- 11-мавзу: Моддалар ва суюқликларнинг агрегат ҳолати ўзгаришидаги иссиқлик алмашиниш жараёни: Ushbu mavzuda agregat holatining o'zgarishida issiqlik almashinuv jarayonlari, jumladan, suyuq moddalarning qaynab, bug'ning kondensatsiyalanishi, hamda ularning issiqlik uzatish qonuniyatlari yoritilgan. Qaynatish jarayonining rejimlarining nazariy asoslari va ularning mohiyati ham tahlil qilingan.
- 12-мавзу: Иссиқлик алмашиниш жараёнларининг махсус турлари. Пишириш ва қовуришда иссиқликнинг физик қонуниятлари: Ushbu mavzuda issiqlik almashinuvining maxsus turlari, jumladan, pishirish va qovurish jarayonlarining mohiyati, ularning fizkaviy qonuniyatlari, jumladan, issiqlik uzatishning asosiy mexanizmlari, har xil haroratlarda uni amalga oshirish yo'llari hamda ularning mohiyati va rejimlari yoritilgan.
- 13-мавзу: Пастеризация ва стерилизация жараёнларининг усуллари ва режимлари: Ushbu mavzuda sanitariya-gigiyena shartlarini bajarish maqsadida oziq-ovqat mahsulotlariga ishlov berish jarayonlari, jumladan, pastarizatsiya va sterilizatsiyaning mohiyati, ularning samaradorligi va rejimlari haqida ma'lumot berilgan.
- 14-мавзу: Массаалмашиниш жараёнлари ва турлари: Ushbu mavzuda massa almashinuv jarayonlari va ularning turlari, jumladan, ekstraktsiya, rektifikatsiya, quritish, kristallizatsiya, hamda ularning harakatlantiruvchi kuchlari va molekulyar hamda konvektiv diffuziya haqida ma'lumot berilgan.
- 15-мавзу: Абсорбция ва адсорбция жараёнлари: Ushbu mavzuda massa almashinuv jarayonlarining asosiy turlari, jumladan, absorpsiya, adorbtsiya va desorbsiya jarayonlarining mohiyati, ularning fizik xususiyatlari va qo'llanilishi haqida ma'lumot berilgan.
- 16-мавзу: Суюқлик экстракцияси, эриш ва кристаллизация жараёнлари: Ushbu mavzuda ekstraktsiya jarayoni, uni amalga oshirish usullari, kristallizatsiya va erish jarayonlarining mohiyati va qonuniyatlari, hamda ularning asosiy turlari haqida ma'lumot berilgan.
- 17-мавзу: Қуритиш жараёнининг моҳияти: Ushbu mavzuda quritish jarayonining mohiyati, uning nazariy asoslari, qo'llaniladigan jihozlar, jumladan, ishchi organlar, materiallar va ularning texnik tavsiflari hamda quritishning turli usullari haqida ma'lumot berilgan.
- 18-мавзу: Қуритиш аппаратларининг тузилиши: Ushbu mavzuda quritish apparatlari va ularning turlari, jumladan, konvektiv va kontaktli quritgichlar, ularning tuzilishi, ishlash prinsipi, texnik xususiyatlari va ularga qo'yiladigan talablar hamda ularning samaradorligi haqida ma'lumot berilgan.
- 19-мавзу: Ноанъанавий технологик жараёнлар: Ushbu mavzuda noan'anaviy texnologik jarayonlar va ularning mohiyati, jumladan, elektrstatik maydon, yuqori chastotali va СВЧ - isitish jarayonlarining fizik asoslari, shuningdek, elektrodiagnostika jarayonlari haqida ma'lumot berilgan.
- 20-мавзу: Маҳсулотларга совутиш йўли билан технологик ишлов бериш: Ushbu mavzuda mahsulotlarga sovutish va muzlatish jarayonlari, jumladan, ularning nazariy asoslari, fizik mohiyati, qo'llaniladigan jihozlar va ularning texnik tavsiflari hamda sovutish tizimlarining xavfsizlik qoidalari haqida ma'lumot berilgan.
- 21-мавзу: Музлатилган маҳсулотларни ишлаб чиқаришдаги техника ва технологиялари: Ushbu mavzuda muzlatish va sovutish jarayonlari, jumladan, ularning mohiyati, qo'llaniladigan jihozlar, texnik xavfsizlik qoidalari va umumiy tushunchalar haqida ma'lumot berilgan.
- 23- мавзу: Совутишнинг табиий ва сунъий усуллари: Ushbu mavzuda sovutishning tabiiy va sun'iy usullari, jumladan, ularning nazariy asoslari, fizik mohiyati, qo'llaniladigan jihozlar va ularning tavsiflari, hamda muzlatilgan mahsulotlarni qayta isitish jarayoni haqida ma'lumot berilgan.
- 24-мавзу: Меҳмонхонада сервисни ташкил этиш жараёнлари: Ushbu mavzuda mehmoxona xo'jaligi, uning moddiy-texnik bazasi, jamoaviy va alohida xonalarning tuzilishi, ularga qo'yiladigan talablar, hamda servis xizmatlarini tashkil etish jarayonlari haqida ma'lumot berilgan.
- 25-мавзу: Меҳмонхона хўжалигининг мухандислик-техникавий хизматларидаги жараёнлар ва қурилмалари: Ushbu mavzuda mehmoxona xojaligining muxandislik-texnik xizmatlari, jumladan, isitish, sovutish, ventilatsiya, konditsionerlash, telekommunikatsiya tizimlari va ularning qo'llanilishi haqida ma'lumot berilgan.