Суд органи ва қонун ҳужжатларининг психолингвистик таҳлилига доир айрим мулоҳазалар
Ushbu maqola sud organi faoliyatini va uning ishtirokchilari o'rtasidagi muloqotlarni tartibga soluvchi qonun hujjatlarini, xususan, jinoyat protsessual kodeksini hamda sud jarayoniga tegishli asoslarni psixolingvistik tahlil qilishga bag'ishlangan. Unda inson ruhini, tilini va hayotiy me'zonlarini tartibga solish, tafakkur va tilning mushtarakligini to'g'ri o'ylash va to'g'ri so'zlashga yo'naltirish zarurligi ta'kidlanadi. Maqolada sud jarayonining psixologik jihatlari, raislik qiluvchining har bir ishtirokchi bilan kommunikatsiya o'rnatishi hamda nutqning yaratilishi kabi masalalar ko'rib chiqiladi.
Asosiy mavzular
- Sud organi va qonun hujjatlarining psixolingvistik tahlili: Maqolada sud organi faoliyati va uning ishtirokchilari o'rtasidagi muloqotlarni tartibga soluvchi qonun hujjatlari, xususan, jinoyat protsessual kodeksi hamda sud jarayoniga tegishli asoslarning psixolingvistik tahlili ko'rib chiqiladi.
- Inson huquqlari va erkinliklarini ta'minlash: Maqolada O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining inson huquqlari va erkinliklarini ta'minlashga oid moddalari, jumladan, 13 va 29-moddalariga murojaat qilinib, fuqarolarning huquq va erkinliklarining oliy qadriyat ekanligi ta'kidlanadi.
- Psixolingvistikaning ahamiyati: Psixolingvistikaning tilni ong shakllanishi va uning mahsuloti ifodalanishi uchun qurol ekanligi, shuningdek, tafakkurga ta'sir o'tkazishda eng etakchi vosita ekanligi ta'kidlanadi. Tadqiqot obyekti sifatida nutqning yaratilishi va unda sub'ektning o'rni, so'zlovchi va tinglovchining o'ziga xos jihatlari kabi omillarning kommunikatsiyaga ta'siri o'rganiladi.
- Sud jarayonida muloqot: Sud jarayonlarida raislik qiluvchining har bir ishtirokchi bilan kommunikatsiya o'rnatishiga ahamiyat qaratiladi. Sud majlisida raislik qiluvchi jinoyat protsessual kodeksining tegishli moddalari asosida sud majlisida tartibni saqlaydi va sud ishini olib boradi.