Soliqlar va soliqqa tortish

Ushbu o‘quv qo‘llanma “Soliqlar va soliqqa tortish” fanini o‘rganishga mo‘ljallangan bo‘lib, unda soliqlar va soliqqa tortishning iqtisodiy mohiyati, O‘zbekiston Respublikasining soliq tizimi, uning tarkibiy elementlari, soliq mexanizmi, soliq imtiyozlari, jismoniy va yuridik shaxslarning soliqqa tortilishi, shuningdek, boshqa majburiy to‘lovlar va ularning mohiyati, hisoblanishi va to‘lanishi kabi mavzular chuqur yoritilgan. Qo‘shimcha ravishda, kitobda har bir bob bo‘yicha nazorat savollari va mavzuga oid topshiriqlar ham keltirilgan bo‘lib, bu talabalarning fanni chuqurroq o‘zlashtirishga yordam beradi. Qo‘llanma Oliy ta’limning 230000 – “Iqtisod” ta’lim sohasidagi talabalar hamda professor-o‘qituvchilar uchun mo‘ljallangan.

Asosiy mavzular

“Soliqlar va soliqqa tortish” fanining predmeti va o‘rganish usullari: Ushbu bobda “Soliqlar va soliqqa tortish” fanining maqsadi, predmeti va vazifalari, rivojlangan mamlakatlar soliq tizimi hamda soliqlarning funksiyalari bayon etilgan.
O‘zbekiston respublikasida amaldagi soliqlar va boshqa majburiy to‘lovlar: Bobda O‘zbekiston Respublikasining soliq tizimi va uning tarkibi, soliq elementlari, soliq mexanizmi va soliq imtiyozlari, shuningdek, yuridik va jismoniy shaxslarning soliqli va soliqsiz to‘lovlari tavsifi berilgan.
Yuridik shaxslardan olinadigan foyda solig‘i va obodanlashtirish ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish solig‘i: Ushbu bobda yuridik shaxslardan olinadigan foyda solig‘ining iqtisodiy mohiyati, ahamiyati va byudjet daromadlarida tutgan o‘rni, foyda solig‘i elementlari, hisoblash va to‘lash muddatlari, shuningdek, obodonlashtirish va ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish solig‘i elementlari va uning hisoblash va byudjetga to‘lash tartibi yoritilgan.
Soliq solishning soddalashtirilgan tartibi: Bobda soddalashtirilgan soliq tizimi haqida tushuncha va uning iqtisodiy ahamiyati, yagona soliq to‘lovi elementlari, yagona yer solig‘i elementlari hamda tadbirkorlik faoliyatining ayrim turlari bo‘yicha qat’iy belgilangan soliq haqida ma’lumot berilgan.
Qo‘shilgan qiymat solig‘i: Qo‘shilgan qiymat solig‘ining iqtisodiy ahamiyati, elementlari, soliqni hisoblash va byudjetga to‘lash tartibi, shuningdek schyot-fakturalarni to‘ldirish tartibi va soliqni buxgalteriya hisobida rasmiylashtirish tushuntirilgan.
Yuridik shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliq: Ushbu bob O‘zbekiston Respublikasi soliq tizimida mol-mulk solig‘ining iqtisodiy mohiyati va mol-mulk solig‘i elementlarini ochib beradi.
Jismoniy shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliq: Bobda jismoniy shaxslardan olinadigan mol-mulk solig‘ining iqtisodiy mohiyati, elementlari, imtiyozlari va hisoblash hamda to‘lash tartibi ko‘rsatilgan.
Yuridik shaxslardan olinadigan yer solig‘i: Ushbu bobda yer solig‘ining iqtisodiy mohiyati, yuridik shaxslardan olinadigan yer solig‘i elementlari, shuningdek yer solig‘idan imtiyozlar va yer solig‘ini hisoblash hamda to‘lash tartibi yoritilgan.
Jismoniy shaxslardan olinadigan yer solig‘i: Bobda jismoniy shaxslar yer solig‘ini to‘lovchilari va yer solig‘i obyekti, yer solig‘i stavkalari va jismoniy shaxslar uchun imtiyozlar, shuningdek jismoniy shaxslar yer solig‘ini hisoblash va to‘lash tartibi haqida ma’lumot berilgan.
Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘i: Ushbu bobda jismoniy shaxslar daromadlaridan olinadigan soliq elementlari, jismoniy shaxslarning jami yillik daromadi tarkibi, daromad solig‘ini hisoblash tartibi, hisobotlar, hisob-kitoblar va deklaratsiyalar taqdim etish tartibi hamda chet ellik jismoniy shaxslarni soliqqa tortishning xususiyatlari bayon etilgan.
Suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq: Bobda suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliqning iqtisodiy mohiyati va suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliqning elementlari haqida ma’lumot berilgan.
Yer qa’ridan foydalanuvchilar uchun soliqlar va maxsus to‘lovlar: Ushbu bobda yer qa’ridan foydalanganda soliqqa tortish zarurligi, yer qa’ridan foydalanuvchilar uchun soliqlar va maxsus to‘lovlar elementlari hamda ularni to‘lash tartibi yoritilgan.
Transport vositalariga benzin, dizel yoqilg‘isi va gaz ishlatganlik uchun olinadigan soliq: Bobda transport vositalariga benzin, dizel yoqilg‘isi va gaz ishlatganlik uchun olinadigan soliqning iqtisodiy mohiyati va uning elementlari haqida ma’lumot berilgan.
Davlat byudjetining soliqsiz daromadlari: Ushbu bobda davlat byudjeti soliqsiz daromadlarining zarurligi va mohiyati, shuningdek ularning turkumlanishi yoritilgan.
Ijtimoiy jamgarmalariga majburiy to‘lovlar: Bobda yagona ijtimoiy to‘lov va fuqarolarning byudjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasiga sug‘urta badallari, ularni hisoblab chiqarish hamda to‘lash tartibi, shuningdek byudjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasiga majburiy ajratmalar haqida ma’lumot berilgan.