Темир йуллар ер полотносини цуришда конструктив-технологик ечимларни асослаш" магистирлик диссертацияси иши.
Ushbu dissertatsiya O'zbekiston temir yo'llarida ko'chma qumlarning temir yo'l polotnosiga ta'sirini o'rganib chiqishga bag'ishlangan bo'lib, qum ko'chishlariga qarshi kurashish va temir yo'llarni himoya qilishning samarali usullarini ishlab chiqishga qaratilgan. Unda qum ko'chishining sabablari, uning temir yo'l infratuzilmasiga ta'siri, shuningdek, qum bilan kurashish bo'yicha mavjud uslublar va texnologiyalar tahlil qilingan. Muallif har xil turdagi qum ko'chishlarini tasniflaydi, ularning kelib chiqish sabablarini tushuntiradi va ularga qarshi kurashishning turli usullarini, jumladan, mexanik, biologik va kimyoviy usullarni taklif etadi. Ishda O'zbekistonning turli hududlaridagi qumli hududlar va ularning temir yo'llarga ta'siri batafsil o'rganilgan. Qum ko'chishlarining oldini olish va temir yo'llarni himoya qilish bo'yicha tavsiyalar berilgan.
Asosiy mavzular
- O'zbekiston Respublikasida ko'chuvchi qum mavjud hududlar: Ushbu bo'limda O'zbekiston hududida tarqalgan qum massivlari, ularning joylashuvi, xarakteristik xususiyatlari va miqdori haqida ma'lumot berilgan. Qizilqum, Qoraqum, Qattako'm kabi cho'llarning geografik joylashuvi, ularning qum turi va ko'chish darajasi tahlil qilingan. Shuningdek, turli hududlardagi qum massivlarining temir yo'llarga ta'siri haqida ham so'z boradi.
- Ko'chuvchi qumlarni tur'g'un holatga keltirish uslubiyotlari: Bu bo'limda ko'chma qumlarni barqarorlashtirish usullari, jumladan, o'simliklar yordamida mustahkamlash, mexanik va kimyoviy usullar haqida batafsil ma'lumotlar keltirilgan. Qum ko'chishlariga qarshi kurashishning turli texnologiyalari va ularni joriy etish bo'yicha tavsiyalar berilgan.
- Temir yo'lni ko'chki qumlaridan saqlash uslubi: Ushbu bo'limda temir yo'l yo'laklarini qum bosishidan himoya qilish uslublari va usullarining samaradorligi o'rganilgan. Qum ko'chishining yo'nalishini aniqlash, uning intensivligini baholash va tegishli himoya choralarini ishlab chiqish bo'yicha metodikalar taqdim etilgan. Zero, qum ko'chishlariga qarshi kurashishda to'g'ri loyihalash va texnik yechimlarni tanlash muhim ahamiyatga ega.
- Qumlar tarkibi va xossalari: Qumlarning fizik-kimyoviy xossalari, jumladan, granulametrik tarkibi, mineral tarkibi, namlanish xususiyatlari va boshqa omillar tahlil qilingan. Bu ma'lumotlar qum ko'chishlarini oldini olish va ularga qarshi kurashish usullarini to'g'ri tanlash uchun asos bo'lib xizmat qiladi.