Ushbu kitobda turli xil hikoyalar jamlangan bo'lib, ularda hayotiy saboqlar, ibratli voqealar, pand-nasihatlar, donishmand so'zlar, va qadimiy rivoyatlar keltirilgan. Hikoyalar orqali insoniy fazilatlar, adolat, sabr-qanoat, ilm olish, ota-ona hurmati, yaxshilik qilish, va ehtiyotkorlik kabi mavzular yoritilgan. Kitob, o'quvchiga hayotda to'g'ri yo'l topishga yordam beradigan, ma'naviy ozuqa beradigan manba vazifasini o'taydi.
Hikoya muallifi otasi bilan bo'lgan munosabatlari, hayotiy qiyinchiliklari va otasining betobligidan so'ng kechirgan his-tuyg'ulari haqida hikoya qiladi. U o'zining moddiy ahvoli, ilm olish yo'lidagi mashaqqatlari, otasiga yetarlicha e'tibor bermaganligi uchun afsuslanadi. Hikoya o'lim, hayot, oila va farzandlik burchi kabi mavzularni qamrab oladi.
Hikoya bahor faslining boshlanishi, tabiatning jonlanishi bilan boshlanadi. Shahardan kelgan oila dam olish uchun qishloqqa boradi, ammo ob-havo yomonlashib, ular qishloqda qolib ketishadi. Ularga G'ulomjon ismli mehribon qishloqlik yordam beradi. Ertasi kuni ular qaytmoqchi bo'lishadi, ammo yo'lda motam marosimiga duch kelishadi. Ma'lum bo'lishicha, G'ulomjonning qaynonasi vafot etgan ekan.
Ushbu matnlar to'plami O'zbekiston Respublikasi, ta'lim vazirligi, fanlar akademiyasi va bir qator universitetlar tomonidan chop etilgan ilmiy maqolalar, dissertatsiyalar va avtoreferatlardan iborat. Unda falsafa, dinshunoslik, bioetika, sud tibbiyoti va boshqa sohalarga oid tadqiqotlar mavjud. Asosiy mavzular o'lim va hayot, insonning ma'naviy kamoloti, jamiyatdagi axloqiy me'yorlar, shuningdek, turli diniy va falsafiy qarashlar bilan bog'liq.
Hikoyada yosh oilaning hayoti, erning magistratura o'qishi va kutilmagan mehmonlar bilan bog'liq voqealar tasvirlangan. Bosh qahramonning xotinining qishlog'idan kelgan qarindoshlari uning uyida to'xtab, turli xizmatlar ko'rsatishni so'rashadi. Bu vaziyat erning noqulay ahvolga tushishiga va diplom ishi bilan shug'ullanishiga xalaqit beradi. Hikoya kulgili va hayotiy voqealar bilan to'ldirilgan.
Ushbu kitob, islom dinshunosligi sohasiga oid bo'lib, unda monoteistik dinlar (yahudiylik, nasroniylik va islom) o'rtasidagi esxatologik tushunchalarning qiyosiy tahlili keltirilgan. Muallif, mazkur dinlarning o'lim, qayta tirilish, hisob-kitob va jannat-do'zax kabi masalalarga oid qarashlarini solishtirib, ularning o'xshash va farqli jihatlarini ochib beradi. Kitobda, shuningdek, dinshunoslik fanining shakllanish tarixi, G'arb va Sharq dinshunosligining o'ziga xos xususiyatlari ham ko'rib chiqiladi.
Kitobda tarixda o‘z o‘rni bo‘lgan ulug‘ zotlarning hayoti, faoliyati va vafoti sabablari haqida hikoya qilinadi. Unda Suqrot, Iskandar Zulqarnayn, Аmir Temur, Lenin, A.Pushkin, Ulug‘bek, Napoleon kabi shaxslarning so‘nggi kunlari va o‘lim sabablari haqida ma’lumotlar keltirilgan. Kitob o‘quvchilarni ularning hayoti va faoliyati bilan tanishtirishga qaratilgan.
Asarda Xudoyberdi To'xtaboyevning "Sariq devni minib" romanidagi Hoshimjonning hayoti tasvirlangan. Hoshimjon maktabni bitirib sartaroshlikni tanlaydi, ammo uning hayoti turli voqealar bilan to'la bo'ladi. Usta Akrom vafotidan so'ng, Hoshimjon militsiya maktabiga o'qishga kiradi va jinoyatchilikka qarshi kurashadi. U turli qiyinchiliklarga duch keladi, tuhmatga uchraydi, lekin doimo adolatni izlaydi. Asar Hoshimjonning sarguzashtlari, do'stlari va oilasi bilan bo'lgan munosabatlari haqida hikoya qiladi.
Ushbu matnda Alisher Navoiyning turli g'azallari, hikmatlari va hikoyatlari keltirilgan. Unda insonning hayotdagi o'rni, sevgi, adolat, saxovat, nafsni tiyish kabi mavzularda fikrlar bildiriladi. Shuningdek, kitobda Iskandar Zulqarnayn va boshqa tarixiy shaxslar haqida hikoyalar mavjud.
Ushbu matn Farididdin Attorning "Mantiqut-tayr" asarining bir qismidir. Unda so'fiylik ta'limoti, Allohga yetishish yo'llari, nafs bilan kurash, dunyoviy orzulardan voz kechish kabi mavzular allegorik hikoyatlar orqali ifodalangan.