Ushbu kitobda Muyassar Tilovovaning hikoyalari jamlangan. Hikoyalarda insoniylik, mehr-oqibat, sadoqat, vafodorlik, adolat va orzu-umidlarning aks etishi orqali hayotiy voqealar tasvirlangan. Asarlarda qishloq hayoti, odamlarning o'zaro munosabatlari, tabiat manzaralari va murakkab taqdirlar orqali inson qalbi va jamiyatning turli qirralari ochib berilgan.
Ushbu kitobda yozuvchi va shoirlarning tarbiyasi, ularning mehnatsevarligi hamda insoniy qadriyatlarni oʻzida mujassam etgan turli hikoyalar jamlangan. Kitobda hayotning turli jabhalari, ijtimoiy muammolar, insonning ichki olami aks etgan. Yozuvchi oʻz qahramonlari orqali mehr-oqibat, insof, vafo, jasorat kabi ezgu fazilatlarni ulugʻlaydi. Shuningdek, kitobda yoshlarning adabiyotga boʻlgan mehrini yanada oshirish, ularda kitobxonlik madaniyatini yuksaltirishga qaratilgan fikrlar ham oʻz ifodasini topgan.
Maqolada Abdurahmon Jomiyning ijodiy merosida bola tarbiyasi va murabbiylik faoliyatining o'rni yoritilgan. Jomiyning pedagogik qarashlari, ta'lim-tarbiya, o'qituvchining roli, bilimning ahamiyati, bolalarni mehnatga o'rgatish, saxiylik, xushmuomalalik kabi fazilatlarni singdirish, kitobga muhabbat uyg'otish kabi masalalarga e'tibor qaratilgan. Shuningdek, muallim qanday sifatlarga ega bo'lishi kerakligi haqida fikrlar bayon etilgan.
Asarda cho'lning o'zgarishi, odamlarning hayoti, urushdan keyingi davr qiyinchiliklari, sevgi, sadoqat, vafo, yurtga bo'lgan muhabbat kabi mavzular yoritiladi. Cho'l burguti obrazi orqali insonning tabiat bilan uyg'unligi, mehnatsevarligi, vatanparvarligi ko'rsatib beriladi.
Ertak kaltakesakning qanday qilib o'zini va dushmanini xavfdan saqlab qolgani haqida hikoya qiladi. Kaltakesak dushmanlaridan qochish va hayotini saqlab qolish uchun aqlli va ehtiyotkor bo'lishi kerak.
Ushbu kitob o'zining hayotiy maqsadlarini aniqlash, ularga erishish yo'llarini o'rganish va ularni amalga oshirishda duch keladigan to'siqlarni yengishga bag'ishlangan. Muallif maqsad qo'yishning ahamiyati, uni aniqlash usullari, orzularni hayotga tatbiq etish, muvaffaqiyatga erishish yo'llari, shaxsiy rivojlanish, moliya, biznes va boshqa ko'plab hayotiy jihatlar haqida so'z yuritadi. Kitobning asosiy g'oyasi - har bir insonning o'z imkoniyatlarini ishga solib, aniq maqsadlar sari intilish orqali hayotini ijobiy tomonga o'zgartirishi mumkinligini o'rgatishdir.
Ushbu dissertatsiya tadqiqoti Abdulla Oripov ijodida peyzaj lirikasining badiiy-estetik jihatlarini, jumladan, uning o‘ziga xosligini, falsafiy mohiyatini, badiiy shakli va mazmunining uyg‘unligini hamda ijodkorning individual uslubini o‘rganishga bag‘ishlangan. Tadqiqotda Oripov she’riyatidagi tabiat tasvirining o‘rni, uning ijodkor dunyoqarashini shakllantirishdagi va ijodiy jarayondagi o‘rni tahlil qilingan. Shuningdek, Oripovning lirik tasvir vositalaridan foydalanish mahorati, tabiat obrazlari orqali inson, jamiyat va tabiat munosabatlarini ochib berishi, shuningdek, milliy ruh va umuminsoniy qadriyatlarni talqin etishi ham o‘rganilgan. Tadqiqotning amaliy natijalari va ilmiy yangiligi ham ko‘rsatib o‘tilgan.
Ushbu ilmiy-amaliy ishda O‘zbekistonning Farg‘ona vodiysidagi So‘x tumani hududida yashaydigan yirtqich qushlar tur tarkibi, ularning tarqalishi, biologiyasi, ekologiyasi, ozuqa zanjiridagi o‘rni hamda ularni muhofaza qilish bo‘yicha chora-tadbirlar batafsil yoritilgan. Ishda O‘zbekiston qushlari o‘rganilishi tarixiga oid ma'lumotlar, So‘x tumanining fiziko-geografik tavsifi, qushlarning umumiy tuzilishi va ekologiyasi, yirtqich qushlarning xilma-xilligi, ularning ovlash usullari, hayot tarzi, ko‘payish ekologiyasi va qishlash jarayoni kabi jihatlar atroflicha ko‘rib chiqilgan. Shuningdek, kitobda “Qizil kitob”ga kiritilgan yirtqich qushlar, jumladan Burgut, Kichik burgut, Tasqara, Lochin va boshqa turlar haqida batafsil ma'lumotlar berilgan.
Ertak kaltakesakning o'zini qanday saqlab qolgani haqida hikoya qiladi. U dushmanlaridan qochish uchun dumini tashlab yuborish va atrof-muhitga moslashish kabi hiylalardan foydalanadi. Bir kuni uni ilon ta'qib qiladi, lekin kaltakesak o'zining aqlli harakati bilan qochib qutuladi. Keyin ilonni burgut ta'qib qiladi va ilon ham yashirinishga majbur bo'ladi. Kaltakesak o'zining xavfsizligini ta'minlash bilan birga, bilmasdan ilonning hayotini ham saqlab qoladi.
Maqolada T. Po'latovning "Vladenie" hikoyasida mifologik manzara tasvirlari o'rganiladi. Asarda manzara tasvirlari, faktografiya va mifologik unsurlar o'zaro bog'langanligi ta'kidlanadi. Hikoyadagi quyosh chiqishi, tun, cho'l tasvirlari mifologik nuqtai nazardan tahlil qilinadi. "Vladenie" asari mifologik makon sifatida ko'rib chiqiladi, unda turli mavjudotlar (burgut, suslik) o'z hududlariga ega va o'z qonunlariga bo'ysunadi. Asarda xaos va tartib o'rtasidagi kurash, shuningdek, burgutning parvozi orqali tartibni tiklash marosimi tasvirlangan.