Ushbu kitob vertikal ko'kalamzorlashtirish uslublari va metodlariga bag'ishlangan bo'lib, unda O'zbekiston sharoitida qo'llaniladigan liana va ampel o'simliklarining biologik xususiyatlari, ularni yetishtirish texnologiyalari, shahar va qishloqlarni ko'kalamzorlashtirishda qo'llash usullari keng yoritilgan. Kitob talabalar, o'qituvchilar va ko'kalamzorlashtirish sohasiga qiziquvchilar uchun mo'ljallangan.
Ushbu uslubiy ko'rsatma Toshkent arxitektura-qurilish instituti talabalari uchun mo'ljallangan. Unda "Shahar hududini muhandislik tayyorlash" fani doirasida "Shahar hududini vertikal rejalashtirish" kurs loyihasini bajarish bo'yicha batafsil yo'riqnomalar berilgan. Ko'rsatmada hududlarni muhandislik jihatdan tayyorlash va obodonlashtirish, vertikal rejalashtirishning nazariy asoslari, uning vazifalari, shuningdek, kurs ishini bajarishning asosiy bosqichlari va uslublari, jumladan, loyihaviy gorizontlar usulidan foydalanish yoritilgan. Shuningdek, turli inshootlar va hududlar uchun aniq hisob-kitoblar va amaliy misollar keltirilgan.
Ushbu dissertatsiya mavzusi vertikal shaxta (kon) qazilmalarining (ko'rinishlarining) devorlarini mustahkamlashning nazariy va amaliy muammolarini, jumladan, tog' jinslari massivining turğunligini baholash usullarini va ularni mustahkamlash texnikalarini matematik modellashtirishni o'z ichiga oladi. Tadqiqotda tog' bosimi, qatlamlanish burchagi va boshqa omillarni hisobga olgan holda, anker-sochma beton mustahkamlama konstruksiyalarining parametrlarini aniqlash va optimallashtirish uchun matematik model ishlab chiqilgan. Ushbu model asosida algoritm va dasturiy ta'minot yaratilgan bo'lib, ular amaliyotda foydalanish uchun tavsiya etilgan.
Ushbu dissertatsiya avtoreferati Oʻzbekistonning qadimgi, oʻrta asrlar va zamonaviy shaharsozligida vertikal inshootlarning shakllanishi, ularning shahar kompozitsiyasidagi roli va oʻziga xos xususiyatlarini oʻrganishga bagʻishlangan. Tadqiqotda Oʻrta Osiyo va jahon shaharsozligi tajribasidan olingan ma’lumotlar asosida vertikal inshootlarning tipologiyasi, konstruktiv xususiyatlari, qorishmalari va materiallari tahlil qilingan. Xususan, Xiva minoralarining qurilish uslublari va ularning meʼmoriy-konstruktiv jihatlari chuqur oʻrganilgan. Tadqiqot natijalari Oʻzbekistonning tarixiy shaharlarini saqlash va rivojlantirish, shaharsozlikning samarali yechimlarini ishlab chiqish boʻyicha tavsiyalar beradi. Shuningdek, tadqiqotda aniqlangan ilmiy va amaliy natijalar Oʻzbekiston shaharsozligi va arxitekturasi rivojiga hissa qoʻshishi taʼkidlangan.
Ushbu dissertatsiya avtoreferati O'zbekiston shaharsozligida vertikal kompozitsiyalar va ularning shakllanishi hamda rivojlanishining asosiy tamoyillari, uslublari va nazariy jihatlarini o'rganishga bag'ishlangan. Unda qadimiy, o'rta asrlar va zamonaviy shaharsozlikdagi vertikal inshootlarning o'rni, ularning vizual va kompozitsion ahamiyati hamda O'zbekistonning tarixiy va zamonaviy shaharlaridagi vertikal kompozitsiyalarning rivojlanish bosqichlari tahlil qilingan.
Maqolada ishlab chiqarish sohasini innovatsion rivojlantirish uchun vertikal integratsiya jarayonlarini joriy etish, sohani takomillashtirish bo'yicha tavsiyalar berilgan. O'zbekiston iqtisodiyotini rivojlantirishda iqtisodiy resurslardan samarali foydalanish, yuqori qo'shimcha qiymatli mahsulotlar ishlab chiqarishni kengaytirish masalalari ko'rib chiqilgan. Korporativ boshqaruv tizimini takomillashtirish, korxonalarni boshqarishning zamonaviy usullaridan foydalanish va innovatsion faollikni oshirish dasturlari muhimligi ta'kidlangan.
Qisqacha mazmun mavjud emas.
Ushbu maqolada O‘zbekistonda ta’lim tizimida amalga oshirilayotgan islohotlar doirasida fanlararo aloqadorlikning muhimligi, xususan, biologiya va fizika fanlarini bog‘lab o‘qitishning nazariy va amaliy jihatlari, o‘quvchilarning ilmiy dunyoqarashini shakllantirishdagi o‘rni tahlil qilingan. Ta’lim jarayonida bu ikki fanni integratsiyalash usullari, jumladan, intergratsiya turlari (ob’ektga, tushunchaga, nazariyaga, metodologik, muammoli, faoliyatga oid) va ularning amaliy qo‘llanilishi bo‘yicha fikr yuritilgan. Shuningdek, fizika va biologiya o‘rtasidagi vertikal va gorizontal bog‘lanishlarga misollar keltirilib, maktabda biologiya fanini fizika bilan bog‘lab o‘qitish bo‘yicha namunaviy dars loyihasi ham taqdim etilgan. Maqolada o‘qituvchining fanlararo aloqadorlikni samarali tashkil etishdagi roli va bunga tayyorgarligi ham alohida ta’kidlangan.
Qo'llanma uzunlikka va balandlikka sakrash bo'yicha sport musobaqalarini o'tkazish va texnikasini o'rgatishga bag'ishlangan. Unda gorizontal va vertikal sakrash turlari, qoidalari, musobaqa tashkil etish, mashg'ulot metodlari va xavfsizlik choralari haqida ma'lumotlar berilgan.
Ushbu maqolada geodeziya va meteorologiya sohalarida vertikal refraktsiyani hisoblashning zamonaviy usullari ko'rib chiqiladi. Mualliflar atmosfera refraktsiyasining o'tmishdagi tadqiqotlarini, uning fizikasini va aerologik zondlash ma'lumotlaridan foydalanishni tahlil qiladi. Maqolada refraktsiya ta'sirini hisoblashning uchta asosiy usuli - statistik, instrumental va meteorologik usullar taqdim etilgan. Har bir usulning afzalliklari va kamchiliklari, shuningdek, ularning amaliy qo'llanilishi muhokama qilinadi. Zamonaviy geodezik o'lchovlarda aniqlikni oshirish uchun elektron taheometrlar va kompyuter texnologiyalarining ahamiyati ta'kidlanadi. Shuningdek, maqolada refraktsiya koeffitsiyentini aniqlash bo'yicha turli formulalar va ularning qo'llanilishi haqida ma'lumot berilgan.