Ushbu bitiruv malakaviy ishi mashinasozlik sohasida qo'llaniladigan polietilen materiallar va ulardan tayyorlangan buyumlar, xususan vtulkalarni ishlab chiqarish texnologiyalarini o'rganishga bag'ishlangan. Loyihada polietilenning xossalari, uni qayta ishlash usullari, vtulkalarni ishlab chiqarish jarayoni, mehnat muhofazasi va iqtisodiy samaradorlik masalalari yoritilgan.
Ushbu ilmiy maqolada polietilen plyonkalarining fizik-mexanik xossalari o'rganilgan. Turli xil polietilen plyonkalarining mustahkamlik ko'rsatkichlari tahlil qilinib, ularning o'rtacha qiymatlari aniqlangan. Shuningdek, plyonkalarni shakllantirish usullari, haroratning ta'siri va material tarkibi kabi omillar ham ko'rib chiqilgan. Armaturalangan ikki qatlamli plyonkalarni shakllantirish rejimi va ularning xususiyatlari baholangan. Eksperimental natijalar GOST standartlari bilan solishtirilib, uzunlik va ko'ndalang yo'nalishdagi farqlar aniqlangan.
Ushbu maqola polietilen (PE) plyonkalarning fizik-mexanik xususiyatlarini o'rganishga bag'ishlangan bo'lib, ayniqsa CT markali va qo'sh qatlamli PE plyonkalarning mustahkamlik xossalarini tadqiq etadi. Tadqiqot natijalariga ko'ra, plyonkalarning 'uzunasiga-eniga' holatda birlashtirilgan mustahkamligi 'uzunasiga-uzunasiga' va 'eniga-eniga' holatda birlashtirilgan plyonkalarga nisbatan o'rtacha qiymatga ega ekanligi aniqlangan. Jumladan, qo'sh qatlamli plyonkalarda bir qatlamning mustahkamligi ikkinchisining mustahkamligini to'ldirib, natijada umumiy mustahkamlik ko'rsatkichlari ikki yo'nalishda ham bir xil bo'lishi qayd etilgan. Tadqiqotda plyonkalarning optimal ishlov berish harorati (78±5°S) aniqlangan va turli yo'nalishlarda sinovdan o'tkazilgan namunalarining mustahkamlik va cho'zilish xususiyatlari ko'rsatilgan.
Ushbu kitob asosan polietilen ishlab chiqarish texnologiyasi, xom ashyo sarfi, ishlab chiqarish jarayonini avtomatlashtirish, atrof-muhit muhofazasi va iqtisodiy hisoblash kabi masalalarni qamrab oladi. Polietilenning fizik-kimyoviy xossalari, qo'llanilishi, shuningdek, ishlab chiqarish chiqindilari va ulardan foydalanish yo'llari batafsil yoritilgan.
Ushbu kitob sintetik polimerlar kimyosiga bag'ishlangan bo'lib, unda polietilen, polipropilen, poliizobutilen, polistirol va polibutadien kabi muhim polimerlarning sintezi, xossalari va qo'llanilishi batafsil yoritilgan. Kitobda monomerlarni olish usullari, polimerlanish reaksiyalari va hosil bo'lgan polimerlarning fizik-mexanik hamda elektr xossalari muhokama qilinadi. Shuningdek, polimerlarning sanoatda va texnikada qo'llanilishi, ularning afzalliklari va kamchiliklari ham ko'rsatib o'tilgan.
Ushbu tadqiqot polietilen uchun yuqori samarali yangi stabilizator-antioksidantlar ishlab chiqish va ularni qo'llashga bag'ishlangan. Tadqiqotda mahalliy xomashyolardan foydalanib, samarali va ekologik toza stabilizatorlarni sintez qilish, ularning fizik-kimyoviy va mexanik xossalarini o'rganish, shuningdek, ishlab chiqarishning texnologik jarayonlarini takomillashtirish ko'zda tutilgan. Ishlab chiqilgan texnologiya amalda qo'llanilgan va uning iqtisodiy samaradorligi asoslab berilgan.
Ushbu kitob organik kimyo va yuqori molekulyar birikmalarga bag'ishlangan bo'lib, sintetik polimerlar, ularning xossalari, olinish usullari va qo'llanilishi haqida ma'lumot beradi. Kitobda polietilen, polipropilen, poliizobutilen, polistirol va polibutadien kabi asosiy polimerlarning xususiyatlari batafsil yoritilgan. Bundan tashqari, polimerlarning fizik-kimyoviy xossalari, ularning molekulyar tuzilishi va texnik ahamiyati ham ko'rib chiqilgan.
Ushbu ishda «Etilen gazidan yuqori bosim ostida polietilen olish sexini loyihalash» mavzusida bitiruv malakaviy ishi bajarildi. Ishda polietilen ishlab chiqarish texnologiyasi, uning fizik-kimyoviy xossalari, xomashyo va tayyor mahsulotlarga qo'yiladigan talablar, texnologik sxemani tanlash va asoslash, material va issiqlik balanslarini hisoblash, shuningdek, iqtisodiy va ekologik masalalar hamda mehnatni muhofaza qilish kabi masalalar chuqur yoritilgan.
Ushbu dissertatsiya ishi Oʻzbekiston Respublikasi Kimyo-texnologiya instituti professori R.K. Karimova rahbarligida tayyorlangan bo‘lib, unda paxta sanoati chiqindilari asosida yangi fungitsid — Nitrodor preparati ishlab chiqish va uning samaradorligini ilmiy-amaliy asosda sinovdan o‘tkazish masalasi ko‘rib chiqiladi. Tadqiqotda nitroligninni gidrolizlangan nitron bilan sopolimerlash orqali Nitrodor preparati sintez qilingan. Tadqiqot natijalari Nitrodorning paxta nihollarini zararkunandalar va kasalliklardan himoya qilishda samarali ekanligini ko‘rsatdi. Shuningdek, Nitrodorning o‘sishni rag‘batlantiruvchi ta’siri ham aniqlangan. Ishda Nitrodorning biologik faolligi, ishlab chiqarish texnologiyasi va amaliy qo‘llanilishi bo‘yicha batafsil ma’lumotlar berilgan.
Ushbu bitiruv malakaviy ishi polietilen ishlab chiqarish texnologiyasi masalalariga bag'ishlangan bo'lib, SKLERTEK texnologiyasi asosida yiliga 100000 tonna I-0760 markali polietilen sintez qilish loyihasini o'z ichiga oladi. Ishda texnologik jarayonning nazariy asoslari, xomashyo va materiallar, ishlab chiqarish usullari, xavfsizlik choralari va atrof-muhitni muhofaza qilish masalalari ko'rib chiqiladi. Shuningdek, loyihaning iqtisodiy samaradorligi ham baholanadi.