Oʻzbek xalq dostonining ushbu parchasi "Alpomish"ning tugʻilishi, bolaligi, uning zakovati va yurtiga qaytishi haqida hikoya qiladi. Doston qahramonlik, vafodorlik, doʻstlik va yurtga muhabbat kabi insoniy fazilatlarni ulugʻlaydi. Asar, shuningdek, adolat va haqiqat uchun kurashish gʻoyasini ilgari suradi. Alpomishning zindondan ozod boʻlishi va yurtiga qaytishi adolatning tantanasi sifatida tasvirlanadi.
Maqolada "Alpomish" dostonidagi nikoh shartlari tahlil qilinadi. Qadimgi nikoh shartlari, urug alik jamiyatning rivojlanishi bilan bog'liq bo'lib, xalq dostonlarida aks etgan. Dostondagi nikoh shartlarining etnologik va qiyosiy tahlili, ularning poyga, kamondan o'q uzish va kurashdan iborat ekanligini ko'rsatadi. Shuningdek, maqolada nikoh munosabatlariga ikki tomonlama yondashuv, kelinning fazilatlari va qadimgi turkiy xalqlarning quyosh kultiga aloqadorligi ham yoritilgan.
Ushbu dissertatsiya Namangan davlat universiteti huzuridagi ilmiy kengash tomonidan tasdiqlangan „Alpomish“ dostoni omonimik birliklarining leksik-semantik va uslubiy jihatlarini tadqiq etadi. Tadqiqotda „Alpomish“ dostonidagi antropoнимлар, etnonimlar, mifoniimlar, teonimlar, toponimlar va zoonimlar lingvistik tahlil qilinib, ularning lug'aviy-semantik, uslubiy, etnolingvistik va lingvokulturologik jihatlari ochib berilgan. Jumladan, doston qahramonlarining ismlari, ularning lug'aviy-semantik va uslubiy xususiyatlari, shuningdek, doston matnida qo'llanilgan etnik nomlar, geografik nomlar, mifologik obrazlar va jonivor nomlarining lingvistik tahlili berilgan. Tadqiqot natijalari o'zbek onomastikasi va lingvofolkloristika sohalarini boyitishga, shuningdek, folklor janrlarini tadqiq etishga hissa qo'shadi. Yangi ilmiy-nazariy yondashuvlar, dostonning milliy va madaniy qatlamlarini tadqiq etishga yangicha qarashlar taklif etilgan.
Ushbu ish «Alpomish» epik dostonining lingvokulturologik jihatdan tadqiq etilishiga bag'ishlangan bo'lib, unda doston tilida qo'llanilgan lingvokulturologik birliklarning semantikasi, funksional-uslubiy va lingvokulturologik xususiyatlari milliy mentalitetni, madaniyatni va xalqning dunyoqarashini o'zida mujassam etgan holda ochib berilgan. Tadqiqotda o'xshatishlar, frazeologizmlar, maqol va matallar kabi lingvistik vositalarning til va madaniyat uyg'unligida tahlil qilinishi, ularning xalqimizning milliy-madaniy qiymatlarini ifodalashdagi ahamiyati ko'rsatib berilgan.
Ushbu dissertatsiya «Alpomish» dostonining o'zbek va qoraqalpoq versiyalarining qiyosiy-tipologik tahliliga bag'ishlangan bo'lib, unda dostonning jahon folkloristikasidagi o'rni, rivojlanish bosqichlari, badiiy jihatlari va zamonaviy ilmiy-nazariy yondashuvlar asosida atroflicha o'rganilgan. Tadqiqotda dostonning kelib chiqishi, shakllanishi, janr xususiyatlari, motiflari va obrazlari qiyosiy tahlil qilinib, O'zbekiston va Qoraqalpog'iston xalqlarining boy madaniy merosi hamda milliy-estetik qadriyatlarini tadqiq qilishga hissa qo'shilgan.
Maqolada "Alpomish" dostonining turli variantlarida aks etgan etnik guruhlar o'rtasidagi munosabatlar tahlil qilinadi. Unda Alpomish va uning otalari qaysi urug'ga mansubligi, shuningdek, dostonlarda tilga olingan "qalmoq" etnik guruhi aslida qaysi xalqlarga aloqador ekanligi masalalari ko'rib chiqiladi. Muallif doston matnlariga, tarixiy manbalarga va etnografik ma'lumotlarga asoslanib, Alpomishning qo'ng'irot qabilasining qo'shtamg'ali urug'idan ekanligini va dostonlardagi "qalmoq"lar aslida mo'g'ul qabilalariga yaqin ekanligini isbotlashga harakat qiladi. Maqola, shuningdek, dostonning folkloristik va tarixiy ahamiyatini ochib beradi.
Mazkur kitobda oʻzbek va koreys xalq ogʻzaki ijodining durdonasi boʻlmish “Alpomish” va “Jumong” dostonlari qiyosiy tahlil etilgan. Unda dostonlarning genezisi, sujet tuzilishi, motivlari va qahramonlari oʻrganilgan. Shuningdek, dostonlardagi shomonlik unsurlari, qahramonlik idealogiyasi va xalqning ruhiy olami tahlilga tortilgan.
Ushbu avtoreferat O‘zbekiston Respublikasi Mustaqillik davri she'riyatida xalqona nafosning o‘zgarishlari, uning ijodkorlar uslubi va individual ijodiyoti bilan bog'liqligi, zamonaviy o‘zbek she'riyatida inson ruhiyati va qalb kechinmalarining ifodalanishi hamda ushbu davr she'riyatining umumiy falsafiy-poetik xususiyatlarini tahlil qiladi. Tadqiqotda xalqona nafosning shakllanishi, uning milliy qadriyatlar, an'analar va zamonaviy adabiy jarayon bilan aloqadorligi yoritilgan.
Qisqacha mazmun mavjud emas.
Kitob "Alpomish" dostonining tadqiqiga bag'ishlangan bo'lib, uning kelib chiqishi, yaratilish tarixi, turli xalqlar orasidagi versiyalari, o'zbek folklorida tutgan o'rni, nashr etilishi va o'rganilishi tarixi haqida ma'lumot beradi.