Sahihi Buxoriy islom olamida eng e'tiborli hadis to'plamlaridan biri bo'lib, unda Payg'ambarimiz Muhammad alayhissalomning hayoti, amallari va so'zlari jamlangan. Mazkur to'plam islom huquqi, axloqi, ibodat va boshqa diniy masalalarni o'rganish uchun muhim manba hisoblanadi.
Abdulla Oripovning "Haj daftari - Hikmat sadolari" kitobi haj safarining ma'naviy-axloqiy mohiyatini, islom dinining insonparvarlik g'oyalarini, shuningdek, inson va olam, yaxshilik va yomonlik, sabr-qanoat kabi mavzularni qamrab olgan she'riy asarlar to'plamidir.
«Butilka» asari haj safariga borgan bir odamning boshidan kechirgan qiziq voqealarini hikoya qiladi. Asar avvalida doʻstining oʻgʻli toʻyida qatnashgan qahramon, toʻyda paydo boʻlgan «hoji» bilan tanishadi. Hoji, oʻzining diniy maqomiga qaramay, ichkilikka ruju qoʻyganligi bilan ajralib turadi va safar taassurotlari haqida soʻzlaydi. Safarda koʻrgan moʻjizalari, jumladan, arzon mahsulotlar va bepul apelsinlar haqida gapiradi. Shuningdek, asarda «Poʻnchik» qahvaxonasida telpakning oʻgʻirlanishi va militsiya xodimlari bilan bogʻliq kulgili vaziyatlar tasvirlangan.
Ushbu maqola Saudiya Arabistonining tashqi siyosatda tutgan o'rni, xususan musulmon dunyosidagi roli va ahamiyatini yoritadi. Unda Saudiya Arabistonining islom dinidagi muqaddas shaharlari, haj ziyorati, mamlakatga kelayotgan ziyoratchilar va ularning iqtisodiy ahamiyati haqida so'z boradi. Shuningdek, Markaziy Osiyodan Saudiya Arabistoniga ko'chib o'tgan o'zbeklar, ularning hayoti, madaniyati, jamiyatga qo'shgan hissasi va Saudiya Arabistoni-O'zbekiston munosabatlari tarixi ham tahlil qilinadi.
Ushbu avtoreferat O‘rta Osiyoda amalga oshirilgan haj safarlarining tashkil etilishiga oid tadqiqot natijalarini oʻz ichiga oladi. Tadqiqotda XIX asr oxiri - XX asr 80-yillarida Markaziy Osiyo musulmonlarining haj safarlari, ular bilan bogʻliq ijtimoiy-siyosiy jarayonlar, haj yoʻnalishlari, takyalar faoliyati, shuningdek, sovet davridagi haj safarlariga oid masalalar oʻrganilgan. Xususan, haj safarlarini tashkil etishning oʻziga xos xususiyatlari, ularning O‘rta Osiyo xalqlari hayotidagi oʻrni va ahamiyati, shuningdek, tadqiqotning ilmiy-nazariy va amaliy natijalari hamda tavsiyalari keltirilgan.
Ushbu dissertatsiya X asrda O'rta Osiyo xalqlari va Markaziy Osiyo musulmonlarining ma'naviy, mafkuraviy va ijtimoiy hayotida haj ziyoratining o'rni va ahamiyati, shu jumladan, haj karvonlarining tashkil etilishi, yo'llari, xavfsizligi va iqtisodiy, ijtimoiy jihatlarini o'rganishga bag'ishlangan.
Ushbu kitob Abdulla Oripovning ijodini, xususan uning dindagi tasavvurlarini chuqur o'rganishga bag'ishlangan. Unda shoirning diniy mavzularga yondashuvi, asarlarida islomning aks etishi va shu orqali jamiyatga ta'siri tahlil etilgan.
Ushbu maqola XVIII asrda Rossiya imperiyasi va Buxoro o'rtasidagi diplomatik va savdo munosabatlarini, xususan, Markaziy Osiyo ziyoratchilarining haj safarlarini Rossiya orqali amalga oshirish masalasini o'rganadi. Asarda Buxoro elchisi Errnazar Maqsud oglu va uning safarlari, Rossiya imperiyasi bilan olib borgan muzokaralari, haj yo'llaridagi to'siqlarni bartaraf etishdagi roli atroflicha tahlil qilinadi. Maqolada Rossiya Imperiyasi Tashqi Siyosat Arxivining hujjatlaridan foydalanilgan.
Мақолада Саудия Арабистонида истиқомат қилаётган ўзбек миллати вакилларининг тарихи, ҳаёти ва фаолияти ҳақида сўз боради. Уларнинг ислом динига қўшган ҳиссаси, зиёратчилик анъаналари ва Саудия Арабистони жамиятига интеграцияси каби масалалар ёритилади. Шунингдек, ўзбек муҳожирларининг Совет давридаги аҳволи ва уларнинг Арабистонга кўчиб келиш сабаблари таҳлил қилинади. Мақола ўзбек халқининг бой маданий мероси ва ислом цивилизациясига қўшган ҳиссасини намойиш этади.
Ushbu kitob O'zbekiston adabiyotshunosligida Abdulla Oripov ijodining diniy jihatlarini o'rganishga bag'ishlangan bo'lib, unda shoirning asarlarida islom diniy motivlari, diniy atamalar va ularning qo'llanilishi tahlil etiladi.