Ushbu kitob paxta tozalash sanoatida ishlatiladigan linterni asosiy ishchi organi - linterni ishlash muddatini oshirish masalalariga bag'ishlangan. Unda linterni ishlash muddatini oshirish usullari tadqiq qilinadi, mavjud uskunalar tahlili beriladi va yangi usullarni ishlab chiqish masalalari ko'rib chiqiladi. Shuningdek, tadqiqot natijalari amaliyotga tadbiq etish bo'yicha tavsiyalar berilgan.
Ushbu maqola O'zbekiston paxta tozalash korxonalarida 5ЛП rusumli linterni ishlatish jarayonini tahlil qiladi. Unda linterni ish unumdorligi, chigit va momiq sifatiga ta'siri, hamda ishchi kameradagi jarayonlarni yaxshilash bo'yicha tadqiqotlar keltirilgan. Tadqiqot davomida yangi arra disklaridan foydalanish, ishchi kamerada ish jarayonini optimallashtirish, hamda texnologik jarayonda energiyani tejash va iqtisodiy samaradorlikni oshirish kabi masalalarga e'tibor qaratilgan. Tadqiqot natijalari bo'yicha 5ЛП linterni texnik tavsiflariga qaraganda unumdorligi 54% ga kamligi aniqlangan.
Ushbu kitob to'qimachilik va yengil sanoat sohasida ta'lim olayotgan talabalar uchun mo'ljallangan bo'lib, ularga paxta tozalash zavodlaridan tortib tikuvchilik korxonalarigacha bo'lgan jarayonlarni o'rganishda yordam beradi. Kitobda texnologik mashinalar va jihozlarning tuzilishi, ishlash prinsiplari, ularga texnik xizmat ko'rsatish usullari va xavfsizlik qoidalari batafsil yoritilgan. Shuningdek, to'qimachilik korxonalarida mehnatni muhofaza qilish va yong'in xavfsizligini ta'minlash choralari ham ko'rsatilgan.
Ushbu dissertatsiya EShQUVVATOV SHOKIR FAXRIDDINOVICH tomonidan tayyorlangan boʻlib, unda linter texnologiyasini takomillashtirish va energiya-resurstejamkorlikni oshirish maqsadida arrali silindrni yengillashtirilgan val bilan takomillashtirish masalasi oʻrganilgan. Tadqiqot natijalari paxta tozalash korxonalarida energiya sarfini kamaytirish, mahsulot sifatini oshirish va ishlab chiqarish samaradorligini koʻtarishga qaratilgan. Tadqiqotda yangi konstruktsiyali quvursimon val ishlab chiqilgan boʻlib, u linterning ish unumdorligini oshirish, zararkunandalarni kamaytirish, elektr energiyasi va ehtiyot qismlar sarfini tejash imkonini beradi. Tadqiqot natijalari Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2022-2026 yillarga moʻljallangan strategiyasiga mos keladi va paxta-toʻqimachilik sanoatining rivojlanishiga hissa qoʻshadi.
Ushbu dissertatsiya avtoreferati linter mashinasi uchun mo'ljallangan yangi konstruktsiyadagi arralararo qistirmalarning konstruktiv parametrlarini asoslashga bag'ishlangan. Ishda paxta tozalash sanoatida foydalaniladigan linter mashinalarining samaradorligini oshirish, energiya va resurslarni tejash maqsadida yangi, resurstejamkor va mustahkam qistirma konstruktsiyasi taklif etilgan. Tadqiqot natijasida St.3 po'latidan tayyorlangan yangi konstruktsiyadagi qistirmaning alyuminiy AK5M2 dan tayyorlangan qistirmaga nisbatan ustunlik jihatlari, jumladan mustahkamlik, chidamlilik va energiya samaradorligi bo'yicha afzalliklari asoslab berilgan.
Ushbu dissertatsiya avtoreferati O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7 fevraldagi PF-4947-sonli "2017-2021 yillarda O'zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo'yicha Harakatlar strategiyasi to'g'risida"gi Farmoni va boshqa tegishli me'yoriy-huquqiy hujjatlarda belgilangan vazifalarni bajarishga qaratilgan. Tadqiqotning maqsadi – linterning samaradorligini oshirish uchun takomillashtirilgan kolosnikning texnologik va konstruktiv parametrlarni ishlab chiqishdan iborat. Tadqiqotda ishchi kamera, чигит тароғи, колосник ва аррали цилиндр каби линтернинг асосий ишчи қисмларининг ўзаро таъсири ўрганилган. Назарий таҳлиллар ва тажриба-синовлар асосида янги профилли колосник яратилган ва унинг амалий натижалари тасвирланган. Таклиф этилаётган янги колосникли линтер мавжуд линтерларга нисбатан самарадорлик, чигит ва момиқ сифати, электр энергияси тежалиши каби кўрсаткичлар бўйича устунликка эга эканлиги исботланган. Хулоса қисмида эришилган натижалар ва уларнинг амалий аҳамияти келтирилган.
Ushbu kitobda paxta tozalash jarayonida momiq sifatini yaxshilash uchun chigit linterlarining ta'minlagichini takomillashtirish mavzusidagi ilmiy-texnik tadqiqot ishi yoritilgan. Unda linterlash jarayoni, linter mashinalari va ularning ta'minlagichlari tahlil qilingan. Muammo yechimi sifatida yangi vibratsiyaga asoslangan ta'minlagich taklif etilgan. Shuningdek, mehnat muhofazasi va iqtisodiy samaradorlik masalalari ham ko'rib chiqilgan.
Maqolada linter arralarning ishlash muddatini uzaytirish masalasining dolzarbligi haqida so'z boradi. Tajriba stendi va charxlangan tishli linter arralarning suratlari berilgan. Paxta xom ashyosini ishlab chiqarish hajmining oshishi bilan mahsulot sifatini yaxshilash, uskunaning unumdorligini oshirish vazifalari dolzarb bo'lib qolmoqda. Mashinasozlik oldida yuqori samarali uskunalar ishlab chiqish, qayta ishlash va saqlashda yo'qotishlarni kamaytirish vazifalari turibdi. Ishlab chiqarish samaradorligini oshirish yo'nalishlaridan biri paxta tozalash sanoatida jinoiy-lint arralarining chidamliligini oshirishdir. Arralarning ishlash muddatini uzaytirish usullarini ikki turga bo'lish mumkin: 1. Arralarning to'liq ishlash muddatini oshirish; 2. Arralararo ishlash muddatini oshirish. Ikkinchi turga linter arralarni charxlashni kiritish mumkin. Arralarni charxlash uchun odatda hajmli uskunalar, arralar tish profiliga ega maxsus sharoshkalar ishlatiladi. Mualliflar linter arralarining tish uchlarini charxlash uchun qurilmani taklif qilishadi. Qurilma tishlarning uchlarini tashqi konturi bo'ylab charxlaydi va tishlarning ko'ndalang qirralarining o'tkirligini tiklaydi. Qurilma qo'shimcha ekspluatatsiyani ta'minlaydi va arralarning xizmat muddatini kesishmalar orasida oshiradi, bu esa arralarni 2 yoki 3 marta charxlash imkonini beradi va arralar sarfini kamida ikki barobar kamaytiradi. Boyovut PTKda linter arra ishlashining belgilangan vaqtida tuklilik o'lchovlari o'tkazildi. Olingan natijalar jadvalda keltirilgan. Xulosa qilib aytganda, abraziv charxlash linter arralarning ishlash muddatini oshirish usuli sifatida qo'llanilishi mumkin.
Kitob paxta tozalash sanoati uchun qo'llanma bo'lib, unda paxta xom ashyosini dastlabki qayta ishlashning texnologik jarayonlari, mashina va uskunalarining tuzilishi va ishlash prinsiplari, shuningdek, sifat nazorati va xavfsizlik texnikasi masalalari yoritilgan. Kitobda tolalarni tozalash, linterlash, kondensatsiya qilish kabi jarayonlar batafsil bayon etilgan. U paxta tozalash korxonalarining texnik xodimlari, muhandislar va talabalari uchun mo'ljallangan.
Ushbu kitob paxta tozalash texnologik jarayonida ishlatiladigan lintern mashinalarining samaradorligini avtomatik rostlash tizimini ishlab chiqishga bag'ishlangan. Unda linterning tuzilishi, ishlash prinsiplari va asosiy ishchi uzellari batafsil ko'rib chiqilgan. Shuningdek, linterning matematik modeli, uning uzatish funktsiyasi va avtomatik rostlash tizimi uchun zarur datchiklar ham keltirilgan. Asinxron dvigatelning matematik modeli qurilib, linterni boshqarish tizimi taklif etilgan.