Ushbu hujjatda bioorganik kimyo, labdan diterpenoidlar sintezi, glitsirrizin kislotasi, gemostatik dorilar ishlab chiqish kabi mavzularga oid ilmiy tadqiqotlar keltirilgan. Dissertatsiya bioorganik kimyo instituti, Oʻzbekiston Milliy universiteti va Oʻsimlik moddalari kimyosi instituti tomonidan qoʻllab-quvvatlangan.
Ushbu kitob noorganik kimyo va koordinatsion birikmalarga bag'ishlangan bo'lib, unda p-nitrobenzoy kislotasi va etanolaminlar asosida hosil qilingan metall komplekslarining sintezi, tuzilishi va biologik faolligi o'rganilgan. Kitobda yangi kompleks birikmalar sintez qilish usullari, ularning molekulyar va kristall tuzilishini aniqlash, shuningdek, mikrobialarga qarshi va o'simlik o'sishini tezlashtiruvchi faolligi haqida ma'lumotlar keltirilgan.
Ushbu dissertatsiya avtoreferati flavonoidlarning ayrim d-elementlar ionlari bilan supramolekulyar tizimlar hosil qilish mexanizmlari va ularning komplekslari barqarorligini oʻrganishga bagʻishlangan. Tadqiqotda kversetin va rutin kabi flavonoidlarning Fe$^{2+}$ va Co$^{2+}$ ionlari bilan komplekslari sintez qilinib, ularning tuzilishi, fizik-kimyoviy xossalari va barqarorligi kvant-kimyoviy usullar, UV- va IQ-spektroskopiya, yuqori samarali suyuqlik xromatografiyasi kabi usullar yordamida oʻrganilgan.
Ushbu avtoreferat R.S. Esanovning kimyo fanlari bo'yicha falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasiga bag'ishlangan bo'lib, unda glitsirrizin va glitsirret kislotalarining yangi hosilalari sintezi va ularning biologik faolligi tadqiq qilingan. Tadqiqotda triterpen kislotalarining turli kimyoviy modifikatsiyalari orqali yangi moddalar sintez qilinib, ularning tuzilishi va biologik faolligi o'rganilgan. Supramolekulyar komplekslar, tuzlar va amidlarning sintez qilinishi hamda ularning farmakologik xususiyatlari aniqlangan. Tadqiqot natijalari tibbiyot va qishloq xo'jaligi uchun yangi samarali dori vositalari yaratishda muhim ahamiyat kasb etadi.
Ushbu dissertatsiya ishida siklodekstrin asosidagi supramolekulyar komplekslarning tayyorlanishi, ularning tuzilishi va fizik-kimyoviy xossalari, xususan, ularning metall korroziyasiga qarshi ingibitorlik faolligi oʻrganilgan. Tadqiqotda ẞ-SDoFDA, ẞ-SDME, ẞ-SDDFK, ẞ-SDNA va ẞ-SDAS kabi bir qator yangi supramolekulyar komplekslar sintez qilinib, ularning tuzilishi IR, ¹H NMR, Raman spektroskopiya, TGA usullari yordamida aniqlangan. Keyinchalik, ushbu komplekslarning elektrokimyoviy va adsorbsion xossalari oʻrganilib, ularning poʻlatni korroziyadan himoya qilishdagi samaradorligi baholangan. Tadqiqot natijalari asosida ishlab chiqilgan ingibitorlar Navoiy va Olmaliq kon-metallurgiya kombinatlari hamda GISSARNEFTGAZ qoʻshma korxonasida muvaffaqiyatli sinovdan oʻtkazilgan.
Ushbu hujjatda doktorlik dissertatsiyasining avtoreferati taqdim etilgan. Unda gassipolning yangi hosilalarini sintez qilish, ularning tuzilishi, bioaktivligi va ularni qo‘llash sohalari o‘rganilgan. Hujjatda gassipolning olinishi, modifikatsiyalanishi, bioaktivligi va turli kasalliklarga qarshi ta’siri haqida ma’lumotlar keltirilgan. Tadqiqotning maqsadi, vazifalari, uslublari va erishilgan natijalar batafsil bayon etilgan.
Ushbu dissertatsiya ishida glycyrrhizic acid va uning monoammonium tuzidan foydalanib, karbamid, tiokarbonilamid, metiloltiokarbonilamid, bigurid, orto-, meta- va para-aminofenollar hamda ba'zi sulfanilamid preparatlari bilan yangi supramolekulyar birikmalar sintez qilingan. Ushbu birikmalarning kimyoviy tarkibi, tuzilishi va biologik faolligi o'rganilgan. Xususan, bu birikmalarning fungitsid, antioksidant va biostimulyatorlik xususiyatlari aniqlangan. Shuningdek, glycyrrhizic acidning aminogruppa ega bo'lgan hosilalari kimyoviy tarkibi asosida tasniflanib, xalqaro tovar kodlari ishlab chiqilgan. Tadqiqot natijalari asosida "ARIQ" biostimulyatori ishlab chiqilgan bo'lib, u bug'doy hosildorligini oshirishda o'z samarasini ko'rsatgan.
Ushbu dissertatsiya 12 turdagi murakkab efirlar, 21 ta supramolekulyar komplekslar sintezi, ularning tuzilishi, fizik-kimyoviy xususiyatlari va biologik faolligini o'rganishga bag'ishlangan. Tadqiqotda Lagochilus inebrians o'simligidan olingan komponentlar asosida yangi gemostatik vositalar ishlab chiqilgan.
Ushbu kitobda glitsirrizin kislotasi hosilalari asosidagi yangi supramolekulyar komplekslar sintezi va ularning biologik faolligi tadqiq etilgan. Asosiy e'tibor yallig'lanishga qarshi ta'sirga ega bo'lgan yangi dorivor vositalarni yaratishga qaratilgan. Komplekslarning fizik-kimyoviy xususiyatlari, ularning tuzilishi va farmakologik faolligi batafsil o'rganilgan.
Ushbu avtoreferat glycyrrhizic acid va uning tuzlarining sitokininlar (adenin, kinetin) bilan o'zaro ta'siridan hosil bo'ladigan supramolekulyar komplekslarni olish va ularning biologik faolligini tadqiq qilishga bag'ishlangan. Tadqiqotda ushbu komplekslarning kimyoviy tuzilishi, fizik-kimyoviy xossalari, kristallanish darajasi va ekinlar o'sishiga ta'siri o'rganilgan. Tadqiqot natijalari sifatli o'g'itlar va biostimulyatorlar ishlab chiqishda foydalanish uchun ilmiy asos yaratadi.