Maqolada tamakining inson salomatligiga salbiy ta'siri, chekishning yoshlar orasida tarqalishi, unga qarshi kurash tadbirlari va sog'lom turmush tarzini targ'ib qilish masalalari yoritilgan. Shuningdek, ota-onalarning bolalar tarbiyasidagi roli, ma'naviy qadriyatlarning shakllanishi va ta'lim-tarbiya jarayonining ahamiyati haqida fikrlar bildirilgan.
Ushbu kitob Nagib Mahfuzning "Yo'l" romanining g'oyaviy va estetik xususiyatlarini tahlil qiladi. Unda roman janrining arab adabiyotida tutgan o'rni, Nagib Mahfuzning adabiy merosi, roman syujeti, qahramonlar xarakteri va asarning falsafiy mohiyati ko'rib chiqiladi.
Kitobda Alisher Navoiy, Zahiriddin Muhammad Bobur va Ogahiy kabi mumtoz adabiyot vakillarining hayoti va ijodi, ularning asarlaridagi falsafiy fikrlar tahlil qilinadi. Shuningdek, kitobda adabiyotshunoslikka oid turli masalalar, mumtoz adabiyotning o'ziga xos xususiyatlari ham ko'rib chiqiladi.
Asarda Farhod ismli o'g'lining yo'qolishi va uning oilasining bu musibatga duch kelishi tasvirlangan. Oila Farhodni topish uchun harakat qiladi, lekin tashvish va umidsizlik ichida yashaydi. Oxir-oqibat, Farhod topiladi va oila yana baxtga erishadi.
Ushbu maqola Nagib Mahfuzning "Yo'l" romanining g'oyaviy-estetik xususiyatlarini tahlil qiladi. Unda roman badiiy adabiyotning doimiy izlanishdagi janri ekanligi, Nagib Mahfuzning arab adabiyotiga qo'shgan hissasi, asarning falsafiy mazmuni, ramziyligi va adabiyotshunoslar tomonidan tahlili yoritilgan. Qahramonlar qalbidagi baxt va adolatga intilish, nafs balosi, takabburlik kabi sinovlar, insonning Allohga yetishish yo'li, qahramonlar ismlarining ramziy ma'nolari ochib berilgan. Shuningdek, insonning o'z kuchiga ishonishi, qilgan ishlariga javobgarligi, boshqalarga ishonmaslik kerakligi haqidagi xulosalar ko'rsatilgan.
Kitobda bir kampirning uloq va buzog'i sayohatga chiqishi va bir qo'rg'onga yetib borishi haqida hikoya qilinadi. Uloq qo'rg'on ichiga kirib, yovvoyi hayvonlarga duch keladi. Uloqning sherigi borligi haqidagi gapni eshitgan yovvoyi hayvonlar xavotirga tushadi. Buzoq qo'rqib qo'rg'on devoridan yiqilib tushadi, uloq esa yirtqichlarni aldab qochishga muvaffaq bo'ladi.
Podshohning yolg'iz qizi Toshbibining taqdiri munajjimlar tomonidan murdaga yozilganligi aytiladi. Toshbibi taqdirini o'zgartirish uchun yo'lga chiqadi. Uzoq yo'llarda turli sarguzashtlarni boshidan kechiradi, bir qo'rg'onga duch keladi. Qo'rg'onda ignalar sanchilgan holda yotgan yigitni topadi va uning dardiga davo bo'lish uchun harakat qiladi. Yigitga yordam berish jarayonida Toshbibi o'zining kimligini yashiradi va cho'ri sifatida unga xizmat qiladi. Oxir-oqibat, Toshbibi yigitning dardiga davo topadi va ular birga baxtli hayot kechiradilar.
Qadim zamonda bir podshoning yomon xotini bo'lgan. Podshoning o'lgan xotinidan qolgan qizi bo'lgan. Podsho qizini yaxshi ko'rardi, lekin ayolining so'ziga kirib, qizining aytganlariga amal qilmas edi. Bir kuni podsho bog'da vazirlari bilan o'tirganda bir qush kelib, nima deyishini so'raydi. Hech kim javob berolmadi, faqat qizi javob bera oldi. Qush: «Erkakni yaxshi qiladigan ham ayol yomon qiladigan ham ayol» degani edi. Podsho g'azablanib, qizini o'ldirmoqchi bo'ldi, lekin vazirlari uni cho'lga yuborishni maslahat berishdi. Qiz cho'lda Qulman degan odamga duch keladi, uni davolaydi va turmushga chiqadi. Keyin ularning farzandlari bo'ladi. Bir kuni ular podshoni mehmonga chaqirishadi va qiz podshoga voqeani aytib beradi. Podsho afsus chekib qizini Qulmanga nikohlab beradi va Qulman yurtga podsho bo'ladi.
Hikoya tog' echkisining hayoti haqida bo'lib, u o'z podasini himoya qilishi, omon qolishi va nasl qoldirishi kerak. Hikoya echkining podada yo'lboshchiga aylanishi, kundalik kurashlari va tabiat qonunlariga moslashishi haqida.
Ertak kichkina niholning katta daraxt bilan do'stlashuvi, hayot, tabiat hodisalari haqidagi suhbatlari haqida hikoya qiladi. Nihol daraxtdan hayot saboqlari va tabiat mo'jizalari haqida bilib oladi.