Buzoqlarda Raxit Kasalligini Davolashni Takomillashtirish»

Ushbu dissertatsiya ishida buzoqlarda raxit kasalligini oldini olish va davolashning samarali usullarini ishlab chiqish va ularning iqtisodiy samaradorligini aniqlash maqsadida tadqiqotlar olib borilgan. Tadqiqotlar Xorazm viloyati Qo'shko'pir tumanidagi "Shuxrat-Botir" fermer xo'jaligida o'tkazildi. Tadqiqot jarayonida buzoqlarning ratsionidagi moddalar va vitaminlar yetishmasligi, ularning iqtisodiy zarari aniqlangan. Shuningdek, raxit kasalligini oldini olish va davolashning yangi usullari, jumladan, murakkab vitamin-mineral preparatlaridan foydalanish taklif etilgan va uning iqtisodiy samaradorligi hisoblangan.

Asosiy mavzular

Mavzuning dolzarbligi: Yosh hayvonlarning yuqumsiz kasalliklari, xususan buzoqlarda raxit kasalligi chorvachilikda iqtisodiy samaradorlikka erishishning asosiy to'sqinliklaridan biri hisoblanadi. Bu kasallikning oldini olish va davolash bo'yicha mahalliy vositalardan foydalanish to'g'risidagi ma'lumotlar adabiyotlarda deyarli uchratilmaganligi sababli, chorvachilikka ixtisoslashtirilgan fermer xo'jaliklarida buzoqlarda raxit kasalligini davolashni takomillashtirish zaruriyati tug'ilmoqda.
Ishning maqsadi va vazifalari: Raxit kasalligining tarqalishi va iqtisodiy zarari, sabablari va simptomatikasini o'rganish, diagnostika qilish, davolash, oldini olishda samarali vositalardan foydalanish usullarini ishlab chiqish ishning maqsadini tashkil etadi. Ushbu maqsadga quyidagi vazifalar bajarildi: a) Buzoqlarning raxit kasalligiga oid adabiyot ma'lumotlarini tahlil qilish va kasallikning sabablari va rivojlanish xususiyatini o'rganish; b) Buzoqlarda raxit kasalligining klinikasi va gematologik o'zgarishlarini, diagnostikasi va differensial diagnostikasini o'rganish; v) Buzoqlarning raxit kasalligida davolash usullarini takomillashtirish va amaliyotga joriy etish.
Xo'jalikning iqtisodiy tavsifi: Tadqiqotlar Xorazm viloyati Qo'shko'pir tumanidagi "Shuxrat-Botir" fermer xo'jaligida o'tkazildi. Xo'jalik ko'p tarmoqli bo'lib, chorvachilik va dehqonchilik bilan shug'ullanadi. Tajribalar boshlanish davrida xo'jalikda 162 bosh qoramol mavjud bo'lgan. Xo'jalikning yer maydoni 450 gektar. Keyingi yillarda chorva mollarining soni ko'paygan, lekin mahsuldorlik va bola berishda ba'zi o'zgarishlar kuzatilgan. Oziqa sarfi ham o'rtacha yuqori bo'lgan.
Tadqiqotlar obyekti va uslublari: Buzoqlarda raxit kasalligini profilaktika qilish usullarini ishlab chiqish maqsadida guruhli profilaktik tadbirlar o'tkazildi. Tajribalar iqtisodiy va terapevtik samarasi buzoqlarda klinik va gematologik ko'rsatkichlarning yaxshilanishi, tana vazni ortishi va qonning morfobiokimyoviy ko'rsatkichlarining yaxshilanishi asosida baholandi. Tajribalar uchun 10 bosh buzoqdan iborat ikki guruh (tajriba va nazorat) ajratilib, ularga turli profilaktik vositalar qo'llanildi.
Ishning iqtisodiy samaradorligi: Guruhli profilaktik davolash tadbirlarining iqtisodiy samaradorligini aniqlashda «Veterinariya tadbirlarining iqtisodiy samradorligini aniqlash» uslubiy qo'llanmadan foydalanildi. Iqtisodiy samaradorlik ko'rsatkichlari sifatida iqtisodiy samara (Is) va veterinariya tadbirlari uchun sarflangan har 1 so'm harajat hisobiga olingan iqtisodiy foyda (Ss) aniqlandi. Tadqiqot natijasida bir bosh buzoqqa 1,72 so'm sof foyda olingani aniqlandi.
Xulosalar: Buzoqlarda raxit kasalligining asosiy sabablari ratsionning takomillashmaganligi, tarkibida kislotali va kletchatkaga boy oziqalarning ortiqchaligi, vitaminlar va mineral moddalar yetishmasligi hisoblanadi. Raxit kasalligi buzoqlarda ishtahaning o'zgarishi, teri qoplamasi yaltiroqligining yo'qolishi, bo'g'inlarning kattalashishi kabi klinik belgilar bilan kechadi. Kasallangan buzoqlarning gemotologik ko'rsatkichlari qondagi eritrositlar soni, gemoglobin, umumiy oqsil, glyukoza, ishqoriy zahiraning kamayishi, fosfor, kalsiy nisbatining buzilishi bilan tavsiflanadi.
Ishlab chiqarishga amaliy tavsiyalar: 1. Buzoqlarning raxit kasalligini subklinik davrida aniqlash uchun buzoqlarni yilning har choragida bir marta dispanser ko'rigidan o'tkazib, oziqa ratsioni strukturasi, tarkibi va buzoqlar organizmining ehtiyojlari qondirilishi, poda sindromatikasini o'rganish, ularda klinik va gemotologik tekshirishlar o'tkazish tavsiya etiladi. 2. Buzoqlarning raxit kasalligini oldini olish maqsadida 60 kun davomida buzoqlar ratsioniga qo'shimcha bir bosh buzoqga bir sutkada 5g oziqaviy fosfat, 70 mg mis sulfat, 85 mg kaliy yodid, 20 mg kobalt xlorid, va haftasiga 1 marta 5 ml «Multivit + minerali» preparati jami 5 marta muskul orasiga inyeksiya qilish tavsiya etiladi.