TARKIBIDA Fe2O3 , Al2O3 ARALASHMALARI BO’LGAN ZOL-GEL usulida olingan kserogel va shishalardagi radiatsion markazlarni tekshirish
Ushbu magistrlik dissertatsiyasi Fe₂O₃, Al₂O₃ aralashmalari boʻlgan zol-gel usulida olingan kserogel va shishalardagi radiatsion markazlarni tekshirishga bag'ishlangan. Unda zamonaviy texnikaning rivojlanishi natijasida yarim oʻtkazgichlar, jumladan amorf materiallar, shishalar va kristallarning fizik-kimyoviy xususiyatlarini oʻrganish dolzarb masalalardan biri hisoblanmoqda. Tadqiqotda zol-gel texnologiyasi asosida tayyorlangan materiallarning strukturasi, optik va EPR spektrlari oʻrganilgan.
Asosiy mavzular
- KIRISH: Magistrlik dissertatsiyasi mavzusining asoslanishi va uning dolzarbligi, tadqiqot ob'yekti va predmeti haqida ma'lumot beradi. Zamonaviy texnikaning rivojlanishi fanning tezlik bilan rivojlanishiga imkon yaratayotgani, ayniqsa, amorf materiallar sohasini oʻrganish muhimligini taʼkidlaydi. ZOL-GEL texnologiyasi monolitlar, kukunlar, qatlamlar va tolalar kabi turli xil materiallar olish uchun muqobil usul sifatida keng qoʻllaniladi.
- ADABIYOTLAR SHARHI: Qattiq moddalarning tuzilishi va xususiyatlari, shishasimon holat va uning xossalari, shishasimon xolatlarning turlari, ularning fizik-kimyoviy asoslari, shishalarning sinflanishi va shisha pishirishning fizik-kimyoviy asoslari, xom-ashyo materiallari, shisha pishirish jarayoni, kvars shisha haqida ma'lumotlar va ularning kimyoviy bog'lanish xarakterlari yoritilgan. Shuningdek, zol-gel usulida olingan shishalar va ularning ishlatilish sohalari, EPR spektrlarining asosiy xarakteristikalari va ulardan foydalanish usullari bayon etilgan.
- TAJRIBA METODIKASI: Zol-gel usulida olingan kvarts shishalar va ularning tuzilishi, EPR spektroskopiya yordamida ularning radiatsion markazlari va temir ionlari holatining oʻrganish metodikasi bayon etilgan. Bunda turli metodlar bilan olingan shishalarning mikrostrukturasini oʻrganishda ularning EPR spektorlarini taqqoslash, shisha olishda otjit jarayonida gel strukturasining oʻzgarishini hamda hosil boʻladigan radiatsion markazlar tabiatini analiz qilish kabi usullar qoʻllanilgan.
- TAJRIBA NATIJALARI VA ULARNING MUXOKAMASI: Polimerlardagi zol-gel fazaviy oʻtish bilan paramagnit-ferromagnit fazaviy oʻtish oʻrtasidagi oʻxshashlik, tarkibida noorganik komponentlar boʻlgan silikat zollarda struktura yopishqoqligining oʻzgarishi, neorganik zol-gel usulida olingan kvarts shishalar tarkibidagi temir ionlari holatini va shisha strukturasiga radiatsiyaning ta'siri mavzulari boʻyicha oʻtkazilgan tajriba natijalari va ularning tahlili keltirilgan. Xususan, temir ionlari konsentratsiyasining oʻzgarishi bilan optic yutilish spektrida ham oʻzgarishlar kuzatilgan.
- XULOSA: Magistrlik dissertatsiyasi natijalariga koʻra, zol-gel usulida olingan shishalar tarkibiga kirishmalar kiritish natijasida ularning miqdori va shisha qalinligiga qarab har xil taqsimlanishidan integral optika uchun kerakli materiallar olish mumkinligi, EPR spektrlarida aniqlangan markazlarning mavjudligi va radiatsiya ta'sirida ularning oʻzgarishi aniqlangan. Shuningdek, bu materiallarning oʻziga xos elektrik xossalarini yaxshilash bilan quyosh energetikasida foydalanish mumkinligi koʻrsatilgan.