Pomidor va karam agrosenozlarida tarqalgan yirtqich qo’ng’izlar faunasi
Ushbu ilmiy ish Samarqand viloyati Jomboy tumani agrosenozlarida, xususan karam va pomidor ekinlari maydonlarida yirtqich qo'ng'izlarning tur tarkibi, biologiyasi, ekologiyasi, mavsumiy dinamikasi va ularning zararkunandalar sonini kamaytirishdagi o'rni tadqiq etilgan. Tadqiqot davomida yirtqich qo'ng'izlarning 63 turi aniqlanib, ularning 3 ta oilaga (Carabidae, Staphylinidae, Coccinilliidae) mansubligi ko'rsatilgan. Asosan Pseudoofonus rufipes, Amara fulva, Adonia variegata kabi turlarning dominantligi aniqlanib, ularning mavsumiy dinamikasi va trofik aloqalari o'rganilgan. Tadqiqot natijalari asosida zararkunandalar bilan kurashda yirtqich qo'ng'izlardan samarali foydalanish bo'yicha tavsiyalar berilgan.
Asosiy mavzular
- Yirtqich qo'ng'izlarning biologiyasi, tarqalishi va ahamiyati (Alabiyotlar sharhi): Qishloq xo'jaligi ekinlari uchun zararkunanda hisoblangan hasharotlar, jumladan, zararli qo'ng'izlar va ularga qarshi kurashuvchi yirtqich qo'ng'izlar haqida umumiy ma'lumot berilgan. Xususan, Carabidae, Staphylinidae va Coccinilliidae oilalariga mansub yirtqich qo'ng'izlarning biologiyasi, morfologik xususiyatlari, hayot tarzi va ahamiyati haqida batafsil ma'lumotlar keltirilgan.
- Tadqiqot ob'ekti, uslublari va sharoitlari: Tadqiqotning maqsadi va vazifalari, tadqiqot ob'ekti (karam va pomidor agrosenozlari), qo'llanilgan tadqiqot uslublari (banka tutqichlar, shakrlangan tajribalar) va tajriba o'tkazilgan hududning (Samarqand viloyati Jomboy tumani) tuproq-iqlim sharoiti haqida ma'lumotlar berilgan.
- Yirtqich qo'rg'izlarning tur tarkibi: Agrosenozlarda aniqlangan yirtqich qo'ng'izlarning oilalar va avlodlar bo'yicha tur tarkibi hamda ularning dominantlik darajasi keltirilgan. Xususan, Carabidae, Staphylinidae va Coccinilliidae oilalariga mansub 30 dan ortiq tur aniqlanib, ularning Samarqand viloyati sharoitidagi tarqalishi va ahamiyati yoritilgan.
- Yirtqich qo'ng'izlarning mavsumiy dinamikasi va trofik aloqalari: Vizildoq, kaltaustqanotli va tugmachaqo'ng'izlar populyatsiyalarining yil davomida soni o'zgarishining mavsumiy dinamikasi, ularning faoliyat yuritish davri, tuxum qo'yish, rivojlanish davrlari hamda ular bilan oziqlanadigan zararkunandalar va boshqa oziq manbalari haqida ma'lumotlar keltirilgan.
- XULOSALAR: Tadqiqot natijalariga asoslanib, agrosenozlarda yirtqich qo'ng'izlarning tur tarkibi, soni va mavsumiy dinamikasi bo'yicha xulosalar chiqarilgan. Jumladan, vizildoq, kaltaustqanotli va tugmachaqo'ng'izlarning dominant turlari, ularning samaradorligi va ahamiyati haqida ma'lumot berilgan.
- Tavsiyalar: Olib borilgan tadqiqotlar asosida yirtqich qo'ng'izlardan zararkunandalarga qarshi kurashda samarali foydalanish bo'yicha amaliy tavsiyalar berilgan. Xususan, ularning zichligini aniqlash uslublari, zararkunandalar bilan kurashda ulardan foydalanishning ahamiyati haqida so'z boradi.