The Reflection of Nasimi`S Concepts in The Works of Atoi
Mazmuniy tahlilda Sharqning tasavvufiy adabiyoti, xususan, Atoi ijodida Nasimiy g'oyalarining aks sado bergani tahlil qilinadi. Maqola Hurufiyya mazhabining asoschisi Fazlulloh Naimiy va uning shogirdi Sayyid Imomiddin Nasimiyning Ozarbayjon va Turkiy adabiyotiga ta'siri, xususan, Atoi she'riyatida bu ta'sirning ko'rinishlari yoritilgan. Nasimiyning "Anal haq" (Men haqiqatman) g'oyasi, arab harflarining mistik ma'nolari va ularning inson yuzi bilan bog'liqligi kabi mavzular Atoi ijodida qanday aks etgani misollar bilan ko'rsatilgan. Arab harflarining o'ziga xos ramziy ma'nolari, xususan, "alif", "lom", "mim", "nun", "sod" kabi harflarning inson go'zalligini ifodalashdagi o'rni va bu holatning Hurufiyya ta'limoti bilan bog'liqligi tahlil qilingan. Shuningdek, Mansur Hallojning g'oyalari ham Nasimiy va Atoi ijodida qanday aks-sado bergani tahlil etilgan.
Asosiy mavzular
- Nasimiy va Hurufiyya ta'limoti: Maqolada Sayyid Imomiddin Nasimiyning Hurufiyya mazhabini asos solishi va bu mazhabning asosiy g'oyalari, jumladan, arab harflarining ilohiy va mistik ma'nolarga ega ekanligi hamda ularning inson yuzida aks etishi haqidagi ta'limoti tahlil qilinadi.
- Atoiy ijodida Nasimiy g'oyalari aks-sadosi: Ushbu mavzu doirasida Atoi she'riyatida Nasimiyning g'oyalari, xususan, harflarning mistik ma'nolari, "Anal haq" falsafasi va Mansur Halloj ta'sirining qanday ifodalangani o'rganiladi. Atoi o'z she'rlarida arab harflarini metafora sifatida qo'llagan holda inson go'zalligi va ilohiy ma'nolarni ochib bergan.
- Arab harflarining ramziy ma'nolari: Maqolada "alif", "lom", "mim", "nun", "sod" kabi arab harflarining nafaqat tashqi ko'rinishiga, balki ularning ramziy va mistik ma'nolariga ham to'xtalib o'tiladi. Bu harflarning inson yuzining turli qismlari (ko'z, lab, soch, qomat) bilan qiyoslanishi va bu orqali ifodalangan go'zallik va ilohiy ma'nolari yoritilgan.
- Mansur Halloj ta'sirining adabiyotda aks etishi: Maqolada Mansur Hallojning "Anal haq" (Men haqiqatman) g'oyasi va uning Nasimiy hamda Atoi kabi shoirlar ijodiga ta'siri tahlil qilinadi. Mansur Hallojning jasorati va fidoiyligi Nasimiy va Atoi uchun ilhom manbai bo'lganligi ko'rsatilgan.