Kimyo (Laboratoriya mashg'ulotlari uchun)

Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi Oliy va O'rta Maxsus Ta'lim Vazirligi Namanganmuhandislik-Texnologiya Instituti Kimyo kafedrasi tomonidan tayyorlangan bo'lib, kimyo fanidan laboratoriya mashg'ulotlarini bajarish bo'yicha uslubiy ko'rsatmadir. Unda kimyo laboratoriyasida ishlash qoidalari, kimyoviy reaktsiyalar, asosiy qonunlar, moddalarni olish va ularning xossalari, oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari, metallar va metallmaslarning kimyoviy xossalari, organik birikmalar, uglevodorodlar, aminokislotalar va oqsillar kabi keng qamrovli mavzular chuqur o'rganiladi. Har bir laboratoriya ishi uchun amaliy tavsiyalar, reaksiya tenglamalari va nazariy ma'lumotlar keltirilgan.

Asosiy mavzular

Kimyo laboratoriyasida ishlash ehtiyot choralari. Kimyoviy asbob anjomlar va idishlar: Kimyo laboratoriyasida xavfsizlik qoidalari, kimyoviy asbob-anjomlar va idishlardan foydalanish tartibi, shuningdek, birinchi yordam ko'rsatish choralari bayon etilgan.
Kimyoviy reaktsiyalar bo'yicha tajribaviy masalalar: Kimyoviy reaktsiyalarning turlari, ularning mohiyati va bu reaktsiyalarni o'rganishga oid tajribalar keltirilgan.
Kimyoning asosiy qonunlari: Massaning saqlanish qonuni, tarkibning doimiylik qonuni, karrali nisbatlar qonuni kabi kimyoning asosiy qonunlari, ularning mohiyati va tajribalar orqali isbotlanishi bayon etilgan.
Oksid, asos, kislota va tuzlarning olinishi: Oksidlar, asoslar, kislotalar va tuzlarning laboratoriya usullari yordamida olinishi va ularning xossalari ko'rsatilgan.
Kimyoviy reaktsiya tezligiga moddalar kontsentratsiyasining ta'siri: Kimyoviy reaktsiya tezligiga moddalar kontsentratsiyasining ta'siri, bu jarayonni o'rganishga oid tajribalar keltirilgan.
Kimyoviy muvozanatni siljitishga moddalar kontsentratsiyasining ta'siri: Kimyoviy muvozanatni siljitishga moddalar kontsentratsiyasining ta'siri va bu hodisani o'rganishga oid tajribalar bayon etilgan.
Elektrolit eritmalarning xossalari: Elektrolit eritmalarning elektr o'tkazuvchanligi, dissotsialanish darajasi va kimyoviy muvozanatning siljishi kabi xossalari o'rganiladi.
Ion alamashinish reaktsiyalari. Tuzlarning gidrolizi: Ion almashinish reaksiyalari, tuzlarning gidrolizi va ularga oid tajribalar keltirilgan.
Oksidlanish-qaytarilish reaktsiyalarida muhitning roli: Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalarida muhitning rolini o'rganishga oid tajribalar bayon etilgan.
Metallarning kimyoviy xossalari: Metallarning kislotalar va ishqorlar bilan o'zaro ta'siri, korroziyaga qarshi himoya usullari va bu jarayonlarni o'rganishga oid tajribalar keltirilgan.
Metallmaslarning kimyoviy xossalari: Metallmaslarning kislota va ishqorlar bilan o'zaro ta'siri, ularning olinishi va xossalari bayon etilgan.
Organik birikmalarni sifat analizi: Organik moddalar tarkibidagi azot, uglerod, vodorod, oltingugurt va galogenlarni aniqlash usullari va tegishli tajribalar keltirilgan.
To'yingan uglevodorodlar. Metanni olinishi va xossalari: Metanni olish usullari, uning xossalari va metanning yonishiga oid tajribalar bayon etilgan.
Alkenlar. Etilenni olinishi va ularning xossalari: Etilenni olish usullari, uning xossalari, brom bilan birikishi va oksidlanishiga oid tajribalar keltirilgan.
Alkinlar. Atsetilenni olinishi va xossalari: Atsetilenni olish usullari, uning xossalari, brom bilan birikishi va oksidlanishiga oid tajribalar bayon etilgan.
Aromatik uglevodorodlarning xossalari: Benzolning olinishi, uning turli erituvchilarda eruvchanligi va yonishiga oid tajribalar keltirilgan.
Spirtlarning xossalari: Spirtlarning olinishi va ularning xossalari, xususan, ularning oksidlanishiga oid tajribalar bayon etilgan.
Fenollarning xossalari: Fenolning suvda eruvchanligi, temir (III)-xlorid bilan reaksiyasi va uning xossalari o'rganiladi.
Aldegid va ketonlarning xossalari: Sirka aldegid va atsetonning olinishi va ularning xossalari, jumladan, ularning oksidlanishiga oid tajribalar keltirilgan.
Karbon kislotalarning xossalari: Karbon kislotalarning olinishi, ularning suvda eruvchanligi, kislotalilik xossalari va efirlar hosil qilishiga oid tajribalar bayon etilgan.
Oksikislotalar: Oksikislotalarning olinishi, ularning temir (III)-xlorid bilan reaksiyasi, gidrolizi va oksidlanishiga oid tajribalar keltirilgan.
Uglevodlar. Monosaxaridlar, di- va polisaxaridlarning xossalari: Uglevodlarning, xususan, monosaxaridlar, di- va polisaxaridlarning xossalari, ularning mis (II)-gidroksid, gidroliz va kraxmalga sifat reaksiyalarini o'rganishga oid tajribalar bayon etilgan.
Aminokislotalar va oqsillarning xossalari: Aminokislotalar va oqsillarning xossalari, ularning rangli reaksiyalari va cho'kishi kabi mavzularni o'rganishga oid tajribalar keltirilgan.