Tomat (Lycopersicum esculentum Mill.) o‘simligini kasallantiruvchi viruslarni ajratish, xususiyatlarini o‘rganish va ularning diagnostikasi

Ushbu dissertatsiya avtoreferati tomat (Lycopersicum esculentum Mill.) oʻsimligini kasallantiruvchi viruslarni ajratish, ularning xususiyatlarini oʻrganish va diagnostikasiga bagʻishlangan boʻlib, tomat ekinlarida keng tarqalgan virusli kasalliklarni aniqlash, viruslarni ajratish, tozalash, ularning biologik va fizik-kimyoviy xususiyatlarini oʻrganish, molekulyar-genetik identifikatsiya qilish hamda viruslarga qarshi kurash choralarini ishlab chiqishga qaratilgan. Tadqiqotda ToMV virusining tarqalishi, oʻsimliklarga ta’siri, uning aniqlash usullari, shu jumladan immunoxromotografik va molekulyar-genetik usullar, shuningdek virusga qarshi kurash choralari, jumladan kimyoviy va biologik vositalarning samaradorligi oʻrganilgan. Tadqiqot natijasida Oʻzbekiston sharoitida ToMV virusining keng tarqalganligi, uning boshqa viruslardan farqlanishi va genetik xususiyatlari aniqlangan. Shuningdek, virusga qarshi samarali kurash choralari sifatida kimyoviy va biologik preparatlarning qoʻllanilishi boʻyicha tavsiyalar berilgan.

Asosiy mavzular

Pomidor oʻsimligini kasallantiruvchi viruslar va ularni aniqlashga oid ilmiy adabiyotlar sharhi: Bobda fitopatogen viruslarning klassifikatsiyasi, ularni aniqlashning zamonaviy usullari, tarqalishi, yuqish yoʻllari, viruslar diagnostikasi hamda ulardan himoyalash choralari yoritilgan.
Fitopatogen viruslarni identifikatsiya qilish va xususiyatlarini oʻrganishda qoʻllaniladigan usullar: Ushbu bobda dissertatsiya ishi davomida foydalanilgan material va tadqiqot uslublari keng tavsiflangan, jumladan kasallangan oʻsimliklardan namunalar yigʻish, kasallanish darajasini aniqlash, aniqlagich oʻsimliklar usuli, PZR usuli, Senger sekvins reaksiyasi usuli, ToMV ni gelfiltratsiya, biologik tozalash usullari, ayrim biologik va fizik-kimyoviy xususiyatlarini aniqlash usuli, quyon organizmiga inyeksiya qilish va zardob olish usuli, poliklonal antitanali zardob titrini aniqlash, urugʻ unuvchanligiga ta'sirini aniqlash hamda biologik va kimyoviy preparatlarning antiviral ta’sirini aniqlash usullaridan foydalanilgan.
Tomat mozaikasi virusini ajratish, toza preparatini olish, molekulyar-genetik identifikatsiyasi hamda spetsifik zardob tayyorlash: Bobda pomidor oʻsimliklarini viruslarga xos kasallik alomatlariga asosan monitoringi, ToMV ni ajratish, tozalash va biologik, fizik-kimyoviy xususiyatlarini aniqlash, molekulyar-genetik usullar yordamida ToMV ni diagnostika qilish va uning filogenetik tahlili, ToMV ning toza preparatiga quyon antizardobini olish boʻyicha tadqiqot natijalari keltirilgan.
Pomidor oʻsimligini viruslardan himoyalash choralari: Bobda pomidor oʻsimligini turli nav va namunalarini ToMV infeksiyasiga chidamlilik darajasi, pomidor urugʻida saqlanuvchi ToMV ni termoterapiya usulida zararsizlantirish hamda ToMV ga biologik va kimyoviy preparatlarning antivirus ta'sirini aniqlash boʻyicha olingan tadqiqot natijalari bayon etilgan.