Xodimlar mehnatini tashkil etish

Ushbu kitob "Xodimlar mehnatini tashkil etish" fanini o’quv-uslubiy majmua sifatida Namangan muhandislik-qurilish instituti "Menejment" kafedrasi tomonidan tayyorlangan. Unda mehnatni tashkil etishning nazariy asoslari, uslublari, amaliyotda qo'llanilishi, mehnat jarayonlarini tahlil qilish va normalash, xronometraj, ish vaqtini hisoblash, ish joylarini tashkil etish, kadrlarni tayyorlash va rag'batlantirish, shuningdek, mehnat bozorining ijtimoiy-iqtisodiy va demografik jihatlari kabi keng qamrovli masalalar yoritilgan. Kitobda zamonaviy pedagogik texnologiyalar, keys-stadi, amaliy mashg'ulotlar va nazariy masalalar ham keltirilgan.

Asosiy mavzular

Kirish. "Xodimlar mehnatini tashkil etish" fanining predmeti va vazifalari: Fanining predmeti va vazifalari, ishchi kuchiga talab va taklif o’rtasidagi bozor muvozanatini ta’minlash, ish joylarini tashkil etish, mehnatni normalash va boshqaruvning tashkiliy-texnikaviy jihatlari.
Mehnat faoliyatini tashkil etishning mohiyati va mazmuni: Mehnat faoliyatining mohiyati va asoslari, mehnatni tashkil etish va uning faoliyatdagi o’rni, ish jarayonlarini tashkil etishning o’ziga xos xususiyatlari.
Korxona xodimlari va ularning tarkibi: Xodim tushunchasi, korxona xodimlarining malakaviy guruhlanishi, boshqaruv sub’ektlari va ob’ektlari, xodimlarni boshqarish tizimi.
Mehnat taqsimoti va kooperatsiya: Bozor iqtisodiyot sharoitida mehnat taqsimoti va uning shakllari, mehnat kooperatsiyasi va uning shakllari, kasblar o’rindoshligi va ko’p jihozda ishlash.
Ish joylarini tashkil etish, ixtisoslashtirish va rejalashtirish: Ish joylari va ularning turkumlanishi, ish joyining tashkil etilishi, ish joylarini ixtisoslashtirish, ish joylarini rejalashtirish, ish joylarini uskunalash va jihozlash, ish joylariga xizmat ko’rsatishni tashkil etish.
Mehnatning usul va uslublarini takomillashtirish: Ilg’orlar tajribasini o’rganish, umumlashtirish va keng yoyish, ilg’or tajriba turlarini turkumlanishi, ilg’or mehnat usullari va uslublarini joriy qilish.
Mehnat sharoitlarini yaxshilash va ishlab chiqarish madaniyati: Bozor iqtisodiyoti sharoitida ishlab chiqarish, xizmat ko’rsatishda mehnat sharoitlari va ishlab chiqarish madaniyatining ahamiyati, mehnat sharoitlarini yaxshilash, korxonalarda ishlash va dam olish tartibi.
Mehnat intizomi, uni mustahkamlash: Ishlab chiqarish jamoasida mehnat intizomining mohiyati va ahamiyati, mehnat intizomini buzish turlari va sabablari hamda intizomni mustahkamlash tadbirlari.
Ishlab chiqarish jarayoni va ishlab chiqarish operatsiyalari: Ishlab chiqarish jarayoni va uning turlari, ishlab chiqarish operatsiyasi va uning tarkibiy qismlari.
Ish vaqti sarfini turkumlanishi: Ish vaqti to’g’risida tushuncha, ish vaqti sarfi va uning turkumlanishi (klassifikatsiyasi), xodimning ish vaqti sarfi turlarining mazmuni va o’ziga xos xususiyatlari.
Ish vaqti sarfini kuzatishga tayyorgarlik ko’rish va ob’ektlarni tanlash tartibi: Ish vaqti sarfini kuzatish bosqichlari, ish vaqtining shaxsiy (individual) fotografiyasi.
Ish vaqti sarfini kuzatish uslublari: Ish vaqti sarfini kuzatish uslublari, ish vaqti sarfini guruhli fotografiyasi, ish vaqti sarfini brigada fotografiyasi, o’z-o’zining ish vaqti sarfini fotografiya qilish.
Ish vaqti sarfini momentli uslub bilan kuzatish: Ish vaqti sarfini momentli uslub bilan kuzatish mohiyati, ish vaqti sarfini kuzatishning individual fotografiyasi to’g’risida tushuncha.
Xodimlar mehnatini tashkil etishda xronometraj o’tkazishning o’rni: Xronometrajni o’tkazishdan maqsad va uning turlari, xronometraj o’tkazish oldidan ob’ekt tanlash va unga tayyorgarlik ko’rish, xronometrajni o’tkazishni tashkil etish va u orqali olingan ma’lumotlarga ishlov berish.
Mehnat normalari va ularni qo’llanishi: Bozor iqtisodiyoti sharoitida mehnat normalarining ahamiyati va zarurligi, mehnat normalarining qo’llanish maqsadiga qarab turlarga bo’linishi, mehnat normalarining qo’llanish sohalariga qarab turlarga bo’linishi, mehnat normalarining qo’llanish muddatlariga qarab turlarga bo’linishi, mehnat normalarining katta-kichikligiga va mehnatni tashkil etish shakllariga qarab turlarga bo’linishi, mehnat normalarining ishlab chiqarish turigava taqsimlash darajasiga qarab turlarga bo’linishi, mehnat normalarining iqtisodiy, texnikaviy psixo-fiziologik va ijtimoiy tomondan asoslanishi.
Mehnat normalarini belgilash uslublari va ularni tashkil etish: Mehnatni normalash uslubi, mehnatni normalashning analitik-hisoblash uslubi, mehnatni normalashning jamlash uslubi.
Boshqaruv xodimlari mehnatini tashkil etish: Boshqaruv mehnatining tavsifi, boshqaruv kadrlari, boshqaruv xodimi mehnatini tashkil etishning mohiyati, maqsadlari va vazifalari, rahbarning ish vaqti va undan foydalanish, rahbarlar ish vaqtini rejalashtirish, boshqaruv xodimining me’yoriy ko’rsatkichlarini aniqlash va tahlil etish.
Kadrlar tayyorlash, qayta tayyorlash ia malakasini oshirish: Mamlakatimiz iqtisodiyotida malakali kadrlarning tutgan o`rni, malakali kadrlar tayyorlashning o`ziga xos xususiyatlari, malakali kadrlar tayyorlash tizimining tarkibi va maqsadi, O`zbekistonda malakali kadrlar tayyorlashning milliy dasturini amalga oshirish, mamlakat miqyosida malakali kadrlarga bo`lgan talabni prognozlash, O’zbekistonda yoshlarga oid siyosatni amalga oshirish.
Xodimlar MEHNATiNI RAg’BATLANTIRISH: Rag’batlantirish, uning mohiyati, maqsad strukturasi, mohiyati va uning mehnat doirasida paydo bo’lishi, mehnatni rag’batlantirishning samaradorligi shart-sharoitlari, ijtimoiy-qiyosiy motiv (ko’rinish) va mehnatni rag’batlantirish, iste’mol motivi va mehnatni rag’batlantirish.
Ishlab chiqarish jarayoni va ishlab chiqarish operatsiyalari: Ishlab chiqarish jarayoni va uning turlari, ishlab chiqarish operatsiyasi va uning tarkibiy qismlari.
Ish vaqti sarfini turkumlanishi: Ish vaqti to’g’risida tushuncha, ish vaqti sarfi va uning turkumlanishi (klassifikatsiyasi), xodimning ish vaqti sarfi turlarining mazmuni va o’ziga xos xususiyatlari.
Ish vaqti sarfini kuzatishga tayyorgarlik ko’rish va ob’ektlarni tanlash tartibi: Ish vaqti sarfini kuzatish bosqichlari, ish vaqtining shaxsiy (individual) fotografiyasi.
Ish vaqti sarfini kuzatish uslublari: Ish vaqti sarfini kuzatish uslublari, ish vaqti sarfini guruhli fotografiyasi, ish vaqti sarfini brigada fotografiyasi, o’z-o’zining ish vaqti sarfini fotografiya qilish.
Ish vaqti sarfini momentli uslub bilan kuzatish: Ish vaqti sarfini momentli uslub bilan kuzatish mohiyati, ish vaqti sarfini kuzatishning individual fotografiyasi to’g’risida tushuncha.
Xodimlar mehnatini tashkil etishda xronometraj o’tkazishning o’rni: Xronometrajni o’tkazishdan maqsad va uning turlari, xronometraj o’tkazish oldidan ob’ekt tanlash va unga tayyorgarlik ko’rish, xronometrajni o’tkazishni tashkil etish va u orqali olingan ma’lumotlarga ishlov berish.
Mehnat normalari va ularni qo’llanishi: Bozor iqtisodiyoti sharoitida mehnat normalarining ahamiyati va zarurligi, mehnat normalarining qo’llanish maqsadiga qarab turlarga bo’linishi, mehnat normalarining qo’llanish sohalariga qarab turlarga bo’linishi, mehnat normalarining qo’llanish muddatlariga qarab turlarga bo’linishi, mehnat normalarining katta-kichikligiga va mehnatni tashkil etish shakllariga qarab turlarga bo’linishi, mehnat normalarining ishlab chiqarish turigava taqsimlash darajasiga qarab turlarga bo’linishi, mehnat normalarining iqtisodiy, texnikaviy psixo-fiziologik va ijtimoiy tomondan asoslanishi.
Mehnat normalarini belgilash uslublari va ularni tashkil etish: Mehnatni normalash uslubi, mehnatni normalashning analitik-hisoblash uslubi, mehnatni normalashning jamlash uslubi.
Boshqaruv xodimlari mehnatini tashkil etish: Boshqaruv mehnatining tavsifi, boshqaruv kadrlari, boshqaruv xodimi mehnatini tashkil etishning mohiyati, maqsadlari va vazifalari, rahbarning ish vaqti va undan foydalanish, rahbarlar ish vaqtini rejalashtirish, boshqaruv xodimining me’yoriy ko’rsatkichlarini aniqlash va tahlil etish.
Kadrlar tayyorlash, qayta tayyorlash ia malakasini oshirish: Mamlakatimiz iqtisodiyotida malakali kadrlarning tutgan o`rni, malakali kadrlar tayyorlashning o`ziga xos xususiyatlari, malakali kadrlar tayyorlash tizimining tarkibi va maqsadi, O`zbekistonda malakali kadrlar tayyorlashning milliy dasturini amalga oshirish, mamlakat miqyosida malakali kadrlarga bo`lgan talabni prognozlash, O’zbekistonda yoshlarga oid siyosatni amalga oshirish.
Xodimlar MEHNATiNI RAg’BATLANTIRISH: Rag’batlantirish, uning mohiyati, maqsad strukturasi, mohiyati va uning mehnat doirasida paydo bo’lishi, mehnatni rag’batlantirishning samaradorligi shart-sharoitlari, ijtimoiy-qiyosiy motiv (ko’rinish) va mehnatni rag’batlantirish, iste’mol motivi va mehnatni rag’batlantirish.
Ishlab chiqarish jarayoni va ishlab chiqarish operatsiyalari: Ishlab chiqarish jarayoni va uning turlari, ishlab chiqarish operatsiyasi va uning tarkibiy qismlari.
Ish vaqti sarfini turkumlanishi: Ish vaqti to’g’risida tushuncha, ish vaqti sarfi va uning turkumlanishi (klassifikatsiyasi), xodimning ish vaqti sarfi turlarining mazmuni va o’ziga xos xususiyatlari.
Ish vaqti sarfini kuzatishga tayyorgarlik ko’rish va ob’ektlarni tanlash tartibi: Ish vaqti sarfini kuzatish bosqichlari, ish vaqtining shaxsiy (individual) fotografiyasi.
Ish vaqti sarfini kuzatish uslublari: Ish vaqti sarfini kuzatish uslublari, ish vaqti sarfini guruhli fotografiyasi, ish vaqti sarfini brigada fotografiyasi, o’z-o’zining ish vaqti sarfini fotografiya qilish.
Ish vaqti sarfini momentli uslub bilan kuzatish: Ish vaqti sarfini momentli uslub bilan kuzatish mohiyati, ish vaqti sarfini kuzatishning individual fotografiyasi to’g’risida tushuncha.
Xodimlar mehnatini tashkil etishda xronometraj o’tkazishning o’rni: Xronometrajni o’tkazishdan maqsad va uning turlari, xronometraj o’tkazish oldidan ob’ekt tanlash va unga tayyorgarlik ko’rish, xronometrajni o’tkazishni tashkil etish va u orqali olingan ma’lumotlarga ishlov berish.
Mehnat normalari va ularni qo’llanishi: Bozor iqtisodiyoti sharoitida mehnat normalarining ahamiyati va zarurligi, mehnat normalarining qo’llanish maqsadiga qarab turlarga bo’linishi, mehnat normalarining qo’llanish sohalariga qarab turlarga bo’linishi, mehnat normalarining qo’llanish muddatlariga qarab turlarga bo’linishi, mehnat normalarining katta-kichikligiga va mehnatni tashkil etish shakllariga qarab turlarga bo’linishi, mehnat normalarining ishlab chiqarish turigava taqsimlash darajasiga qarab turlarga bo’linishi, mehnat normalarining iqtisodiy, texnikaviy psixo-fiziologik va ijtimoiy tomondan asoslanishi.
Mehnat normalarini belgilash uslublari va ularni tashkil etish: Mehnatni normalash uslubi, mehnatni normalashning analitik-hisoblash uslubi, mehnatni normalashning jamlash uslubi.
Boshqaruv xodimlari mehnatini tashkil etish: Boshqaruv mehnatining tavsifi, boshqaruv kadrlari, boshqaruv xodimi mehnatini tashkil etishning mohiyati, maqsadlari va vazifalari, rahbarning ish vaqti va undan foydalanish, rahbarlar ish vaqtini rejalashtirish, boshqaruv xodimining me’yoriy ko’rsatkichlarini aniqlash va tahlil etish.
Kadrlar tayyorlash, qayta tayyorlash ia malakasini oshirish: Mamlakatimiz iqtisodiyotida malakali kadrlarning tutgan o`rni, malakali kadrlar tayyorlashning o`ziga xos xususiyatlari, malakali kadrlar tayyorlash tizimining tarkibi va maqsadi, O`zbekistonda malakali kadrlar tayyorlashning milliy dasturini amalga oshirish, mamlakat miqyosida malakali kadrlarga bo`lgan talabni prognozlash, O’zbekistonda yoshlarga oid siyosatni amalga oshirish.
Xodimlar MEHNATiNI RAg’BATLANTIRISH: Rag’batlantirish, uning mohiyati, maqsad strukturasi, mohiyati va uning mehnat doirasida paydo bo’lishi, mehnatni rag’batlantirishning samaradorligi shart-sharoitlari, ijtimoiy-qiyosiy motiv (ko’rinish) va mehnatni rag’batlantirish, iste’mol motivi va mehnatni rag’batlantirish.