GIDROGAZODINAMIKA

Ushbu kitob Namangan muhandislik-qurilish instituti tomonidan tayyorlangan

Asosiy mavzular

• 1-mavzu. Gidrogazodinamika.: Gidrogazodinamika (Suyuqlik gazomexanikasi) gidrostatika: haqida tushunchalar. Gidrogazodinamika fanining qisqacha tarixi. Suyuqliklar to‘g‘risida umumiy tushunchalar.
• 2-mavzu. Suyuq va gazsimon suyuqliklar.: Suyuq va gazsimon suyuqliklar. Suyuqliklarning qattiq jismlar bilan o‘zaro ta’siri. Tomchilovchi suyuqliklar.
• 3-mavzu. Suyuqliklarni asosiy fizik xossalari.: Suyuqlikklarni asosiy fizik xossalari. Siqiluvchanlik. Maydonni uzluksiz to’la egallash modeli. Real va ideal suyuqliklar.
• 4-mavzu. Suyuqliklarning muvozanat (tinch) va nisbiy muvozanat davomida ta’sir etuvchi kuchlar.: Suyuqliklarning muvozanat (tinch) va nisbiy muvozanat davomida ta’sir etuvchi kuchlar. Suyuqliklarda sirt taranglik kuchi.
• 5-mavzu. Gidrostatik bosim va uning xossalari.: Gidrostatik bosim va uning xossalari. Aerodinamik (gaz mexanikasi). Gazlarning fizik xususiyatlari.
• 6-mavzu. Gaz statikasi.: Gaz statikasi. Gazlarda bosim o‘lchash asboblari. Bosim epyurasi. Gazlarda keltirilgan statik bosim.
• 7-mavzu. Gidrostatikaning asosiy tenglamasi.: Gidrostatikaning asosiy tenglamasi. Suyuqliklarning muvozanat holatining differentsial tenglamasi (Eyler tenglamasi).
• 8-mavzu. Suyuqliklarda bosimni uzatilish.: Suyuqliklarda bosimni uzatilish. Paskalь qonuni.
• 9-mavzu. Suyuqlik bosim kuchning devor yuzasiga bosimi.: Suyuqlik bosim kuchining devor yuzasiga va tekis devorga bo’lgan bosimi. Yupqa devorga ta’sir etuvchi bosim kuchi.
• 10-mavzu. Egri devorga ta’sir etuvchi suyuqlik bosim kuchi.: Egri devorga ta’sir etuvchi suyuqlik bosim kuchi. Arximed qonuni.
• 11-mavzu. Suyuqliklarning nisbiy tinch holati.: Suyuqliklarning nisbiy tinch holati. Filtiratsiya nazariyasi ta’rifi va qonunlari.
• 12-mavzu. G’ovak muxitning filtiratsion tavsifi.: G’ovak muxitning filtiratsion tavsifi. Filtiratsiya hisobi.
• 13-mavzu. Gidrodinamika.: Gidrodinamika. Suyuqliklar gaz mexanikasi. Gidrodinamikani asosiy masalasi.
• 14-mavzu. Gidrodinamik bosim.: Gidrodinamik bosim. Texnik gidrodinamika masalasining umumiy qo’yilishi.
• 15-mavzu. Suyuqlik harakatining kinematikasi.: Suyuqlik harakatining kinematikasi. Suyuklikning barqaror va beqaror harakatlari.
• 16-mavzu. Suyuqlikning barqaror harakatida uzluksizlik tenglamasi.: Oqim chizig’i va elimentar oqimchalar to’plami. Suyuqlikning barqaror harakatida uzluksizlik tenglamasi.
• 17-mavzu. Suyuqlikning tekis va notekis harakatlari.: Suyuqlikning tekis va notekis harakatlari. Tekis o’zgaruvchan parallel oqimchali harakatlar.
• 18-mavzu. Kinetik energiyaning gidravlik yo’qotishlari.: Gidravlik yo’qotishlar. Kinetik energiyaning gidravlik yo’qotishlari.
• 19-mavzu. Bernulli tenglamasi.: Ideal elementar oqimcha uchun Bernulli tenglamasi. Real elementar oqimcha uchun Bernulli tenglamasi.
• 20-mavzu. Kinetik energiyasining gidravlik tenglamasi.: Barqaror harakatlanayotgan real suyuqlik oqimi, Kinetik energiyasining gidravlik tenglamasi (Bernulli tenglamasi). To’liq oqim uchun Bernulli tenglamasi. Bosimli va bosimsiz harakatlar.
• 21-mavzu. Gidravlik qarshiliklar.: Gidravlik qarshiliklarning asosiy tushunchalari va asosiy turlari. Suyuqlik harakatining ikki tartibi Reynolьds kritik soni. Suyuqlikning harakati vaqtidagi energiyaning yo’qotilishi. Darsi-Veysbax tenglamasi.
• 22-mavzu. Quvurlarda suyuqlik oqimining harakati.: Quvurlarda suyuqlik oqimining harakati. Gidravlik va gidravlik notekis quvurlar. Quvurlarda suyuqlik oqimining harakati.
• 23-mavzu. Quvurdagi suyuqlikning beqaror va barqaror harakati.: Quvurning keskin kengayishi. J.SH.Borda formulasi. Bosimli quvurlarda suyuqlik harakati paytida yo’qotilgan napori. Quvurdagi suyuqlikning beqaror va barqaror harakati. Suyuqliklarda kavitatsiya hodisasi va quvurlardagi gidravlik zarba.
• 24-mavzu. Gazodinamik qurilmalardagi jarayonlar.: Suyuqliklarni kichik teshikdan va quvurchalardan oqib o’tishi. Idishning bo’shash vaqti. Siqiluvchi (gaz) suyuqliklarda politrop hodisalar. Gazodinamik qurilmalardagi jarayonlar.
• 25-mavzu. Suyuqlik va gazlarni modellar.: Modellarning qo‘llanishi. Dinamik jihatdan o‘xshash modellar. Erkin sirtli modellar. Daryolar va oqimchalar modellarida geometrik buzilishlar.
• 26-mavzu. Gidrouzatmalar va hajmiy gidroyuritmalar.: Gidrodinamik uzatmalarning vazifasi va ishlatilishi sohalari. Ishlash prinsipi va guruhlanishi. Ish suyuqliklari.
• 27-mavzu. Kompressorlarni xarakat qonun qoidasi (prinsipi) va klassifikatsiyasi (tasnifi).: Kompressorlarni turlari. Porshenli kompressorlar.
• 28-mavzu. Ventilyatorlarning klassifikatsiyasi va ularning qo‘llanish sohalari.: Ventilyatorlarning Aerodinamik xarakteristikasi.
• Amaliy mashg'ulotlari: Laboratoriya ishlari uchun quyidagi mavzular tavsiya etiladi: Kapillyar vikozimetr yordamida suyuqlikning dinamik qovushqoqlik koeffitsentini aniqlash. Suyuqlik harakat tartibini Reynods asbobi yordamida tekshirish. Markazdan qochma nasosni tajribada sinash. Porshenli komprcssoni tajribada sinash.
• Mustaqil o’zlashtiriladigan mavzular: Engler vikozimetr yordamida suyuqlikning kinimatik qovushqoqlik koeffitsentini aniqlash. P’ezometirlar ko‘rsatkichi bo‘yicha idishlardagi manometrik va absalyut bosimni aniqlash. Nuqtadagi bosimni aniqlash va p’ezometrik tekislikni ko‘rish. Laminar xarakatda quvurdagi suyuqlik naporini yo‘qalishi. Quvurda suyuqlikning laminar xarakatida naporini yo‘qolishi bo’yicha kinematik qovushqoqlik koeffitsentini aniqlash. Quvurdagi suyuqlikni lamnar xarakatidagi to‘liq naporni yo‘qolishini aniqlash. Quvurdagi suyuqlikni turbulent xarakatida gidravlik qarshilik koeffitsentining qiymatini aniqlash. Xajmiy nasosni tajribada sinash. Markazdan qochma nasosning uzun quvur bilan birgalikda ishlashi. Markazdan qochma ventilatoning xarakterstikalarini aniqlash.