Yuqori sinf o'quvchilarining bo'sh vaqtini tashkil etish texnologiyasi

Ushbu doktorlik dissertatsiyasi (PhD) Oʻzbekiston Respublikasi Oliy attestatsiya komissiyasi tomonidan tasdiqlangan bo'lib, Nukus Davlat pedagogika institutida tayyorlangan. Dissertatsiya ishlarida yuqori sinf o'quvchilarining bo'sh vaqtini tashkil etish texnologiyalarini takomillashtirishga bag'ishlangan bo'lib, unda ijtimoiy-madaniy faoliyat, o'yinlar, kvestlar va event-texnologiyalardan foydalanish yo'llari tadqiq etilgan. Tadqiqotda ta'lim tizimidagi raqamli transformatsiya sharoitida yoshlar ma'naviyatini yuksaltirish, ularning ijtimoiy-madaniy faolligini oshirish va kasbiy yo'nalishlarini aniqlashga qaratilgan uslublar va tavsiyalar ishlab chiqilgan.

Asosiy mavzular

Dissertatsiya mavzusining dolzarbligi va zarurati: Zamonaviy sharoitda yosh avlodni ma'naviy tahdidlardan himoyalash va ularning ijtimoiy-madaniy faolligini oshirish maqsadida bo'sh vaqtni samarali tashkil etishning muhimligi tahlil qilingan. Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkiloti (OECD) tomonidan o'tkaziladigan PISA dasturi natijalariga ko'ra, o'quvchilarning bo'sh vaqtini samarali tashkil etish ularda strategik fikrlashni rivojlantirish va hayotiy ko'nikmalarni shakllantirishda muhim ahamiyat kasb etishi qayd etilgan.
Tadqiqotning respublika fan va texnologiyalari rivojlanishining ustuvor yo'nalishlariga mosligi: Tadqiqot Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 2022-yil 28-yanvardagi PF-60-son "2022-2026-yillarga moʻljallangan Yangi Oʻzbekistonning taraqqiyot strategiyasi toʻgʻrisida"gi farmoni hamda boshqa me'yoriy-huquqiy hujjatlarda belgilangan vazifalarga mos ravishda respublika fan va texnologiyalarining I. “Axborotlashgan jamiyat va demokratik davlatni ijtimoiy, huquqiy, iqtisodiy, madaniy, ma'naviy-ma'rifiy rivojlantirishda, innovatsion g'oyalar tizimini shakllantirish va ularni amalga oshirish yo'llari” ustuvor yoʻnalishi doirasida bajarilgan.
Tadqiqotning maqsadi va vazifalari: Tadqiqotning maqsadi yuqori sinf o'quvchilarining bo'sh vaqtini tashkil etish texnologiyasini takomillashtirishdan iborat. Vazifalar: "bo'sh vaqt" tushunchasining mohiyatini ochib berish, psixologik-pedagogik xususiyatlarini aniqlashtirish, innovatsion rivojlanish sharoitida mazmunini yoritib berish, ijtimoiy-pedagogik modelini takomillashtirish, samarali texnologiyalarni amaliyotga tatbiq etish yoʻllarini koʻrsatib berish.
Tadqiqotning ilmiy yangiligi va amaliy ahamiyati: Yuqori sinf o'quvchilarining bo'sh vaqtini tashkil etishning psixologik-pedagogik xususiyatlarini texnologik yondashuv asosida aniqlashtirish, Internet-ijtimoiylashuv sharoitida ijtimoiy-foydali faoliyat turiga jalb etish orqali sifatlarni rivojlantirish, event-texnologiyasining korporativ madaniyat va o'qitish tizimining qadriyatli yo'naltirilgan ustanovkalarining barqarorligini ta'minlashga yo'naltirilgan tavsiyalar ishlab chiqilgan. Tadqiqot natijalarining amaliy ahamiyati o'quvchilarining bo'sh vaqtini tashkil etish modeli va mualliflik yondashuviga asoslangan texnologiyaning loyihalanishi va samaradorligini oshirishga qaratilgan.
Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi: Tadqiqot natijalari asosida “Tarbiya” fani Konsepsiyasini ishlab chiqishda, “Umumiy o'rta ta'lim muassasalarida ma'naviy-ma'rifiy hamda tarbiyaviy ishlar samaradorligini oshirish Konsepsiyasi”ni ishlab chiqishda, hamda “Uzluksiz kasbiy rivojlantirish – 2022” amaliy loyihasining o'qituvchilarni tayyorlash qismini bajarishda foydalanilgan.
XULOSA: Yuqori sinf o'quvchilarining bo'sh vaqtini tashkil etish texnologiyasini takomillashtirish bo'yicha olib borilgan tadqiqot natijalari asosida 1. Oʻquvchilarining shaxsiy ijtimoiylashuvi raqamlashgan makonda sodir bo'lishi va Internet-ijtimoiylashuvning unga ta'siri aniqlandi. 2. "Bo'sh vaqt" shaxsni har tomonlama shakllantirish, uning dunyoqarashi va ma'naviy-axloqiy kamol topishida muhim vosita ekanligi ta'kidlandi. 3. Bo'sh vaqtning mohiyati shaxsning ijodiy faoliyati va oʻz-oʻzini rivojlantirishi bilan bog'liqligi aniqlandi.