Comparative Typology

Kitob qiyosiy tipologiya faniga bag'ishlangan ma'ruzalar matnlaridan iborat bo'lib, unda qiyosiy tipologiyaning mohiyati, vazifalari, tadqiqot usullari, til universalilari, turli tillarning fonologik, morfologik va sintaktik xususiyatlarini qiyoslash masalalari ko'rib chiqiladi. Asosan ingliz va o'zbek tillari misolida qiyosiy tahlil o'tkaziladi.

Asosiy mavzular

Qiyosiy tipologiyaning predmeti: Tipologiya fani, uning grekcha ildizlari (typos - tur, logos - fan), fanlararo xarakteri va tadqiqot usullari (nolinguistik va linguistik tipologiya) bayon etiladi.
Tilshunoslikda tipologik klassifikatsiya: Qiyosiy metod, qiyosiy-tarixiy metod, kontrastiv tilshunoslik, qiyosiy tipologiya, qiyosiy grammatika, konfrontatsion grammatika va deskriptiv-qiyosiy tilshunoslik kabi terminlar ta'rifi keltiriladi. Genetik, strukturaviy va areal tipologiyalar haqida ma'lumot beriladi.
Til universalilari: Til universalilarining mohiyati, turlari (definitsion va empirik universalilar), ularni o'rganishning ahamiyati, jahon tillarida uchraydigan umumiy xususiyatlar tahlil qilinadi.
Ingliz va o'zbek tillari fonologik tizimining qiyosiy tahlili: Unda ingliz va o'zbek tillaridagi unlilar va undoshlar tizimi, ularning artikulyatsion va akustik xususiyatlari, qiyosiy jihatlari, diftonglar, talaffuzdagi farqlar, shuningdek har bir tilning o'ziga xos xususiyatlari ko'rib chiqiladi.Unlilar tasnifi va qiyosiy jadval berilgan.
Ingliz va o'zbek tillari morfologik tizimining qiyosiy tahlili: Morfemaning ta'rifi, turlari (o'zak, affiksal), so'z tarkibi, affikslarning vazifalari, so'z turkumlari, ularning qiyosiy jihatlari, kategoriyalari (kelishik, jins, son, shaxs, zamon, nisbat) kabi masalalar o'rganiladi.
Tipologik kategoriya: So'z turkumlarining o'ziga xos xususiyatlari, ingliz va o'zbek tillaridagi kelishik, jins, son, shaxs, zamon, nisbat kabi grammatik kategoriyalar qiyosiy tahlil qilinadi. Bu kategoriyalarning ifodalanish usullari, o'xshash va farqli jihatlari ko'rsatib o'tiladi.
Qiyoslash darajasi: Sifat va ravishlarning qiyoslash darajalari (oddiy, qiyosiy, orttirma) va ularni hosil qilish usullari (sintetik, analitik, suppletiv), noto'g'ri qiyoslashlar, sonning qiyoslashga aloqadorligi, doimiy qiyoslashlar o'rganiladi.