Xitoy tili grammatikasida to'ldiruvchi va uning turlari
Ushbu kitob xitoy tilshunosligiga bag'ishlangan bo'lib, unda gap bo'laklaridan biri - to'ldiruvchi so'z turkumi, uning grammatikadagi o'rni va turlari batafsil yoritilgan. Kitobda to'ldiruvchining semantik va struktur xususiyatlari, vositali va vositasiz turlari, qo'shma va murakkab to'ldiruvchilar, shuningdek ularning gapdagi o'rni va boshqa so'z turkumlari bilan munosabatlari chuqur tahlil qilingan. Xitoy tilini o'rganuvchilar, tilshunoslar va shu sohada ilmiy izlanish olib borayotganlar uchun foydali manba hisoblanadi. Kitob Oʻzbekiston Respublikasi Oliy va Oʻrta maxsus taʼlim vazirligi Toshkent Davlat Sharqshunoslik Instituti Xitoyshunoslik fakulteti talabasi Nasirova Nodira Alisherovna tomonidan yozilgan va Toshkent-2015 yilda chop etilgan.
Asosiy mavzular
- Xitoy tilida gap bo'laklari: Ushbu mavzu xitoy tilidagi gap bo'laklarining turlari, ularning o'zaro munosabati va gap tuzilishidagi o'rnini yoritadi. Gapning ega, kesim, to'ldiruvchi, aniqlovchi, hol va to'liqlovchi kabi asosiy bo'laklari, ularning vazifalari va grammatik xususiyatlari tahlil qilinadi. Shuningdek, so'zlarning gapdagi tartibi va aloqalari, so'z birikmalari va ularning gap tuzilishidagi ahamiyati ham ko'rib chiqiladi.
- To'ldiruvchi haqida umumiy ma'lumot: Mavzuda to'ldiruvchi so'z turkumining ta'rifi, vazifalari, turlari va gapdagi o'rni haqida ma'lumot beriladi. Xitoy tilida to'ldiruvchining o'ziga xos xususiyatlari, boshqa tillardagi to'ldiruvchilardan farqi va o'xshash jihatlari, to'ldiruvchining kesim bilan aloqasi va harakat yo'nalishini ifodalashi ko'rib chiqiladi. Shuningdek, to'ldiruvchining gapdagi tartibi va uni aniqlash usullari ham yoritiladi.
- Vositali to'ldiruvchi: Ushbu mavzu vositali to'ldiruvchining ta'rifi, xususiyatlari, ifodalanish usullari va gapdagi o'rnini yoritadi. Vositali to'ldiruvchining vositasiz to'ldiruvchidan farqi, qanday so'z turkumlari bilan ifodalanishi, gapdagi tartibi va ko'makchilar bilan qo'llanilishi tahlil qilinadi. Shuningdek, vositali to'ldiruvchining ma'nosi, vazifasi va gap tuzilishidagi ahamiyati ham ko'rib chiqiladi.
- Vositasiz to'ldiruvchi: Mavzuda vositasiz to'ldiruvchining ta'rifi, xususiyatlari, ifodalanish usullari va gapdagi o'rni haqida ma'lumot beriladi. Vositasiz to'ldiruvchining qanday so'z turkumlari bilan ifodalanishi, gapdagi tartibi, ega va kesim bilan munosabati, hamda gapning mazmunini to'ldirishdagi roli tahlil qilinadi. Vositasiz to'ldiruvchining semantik xususiyatlari va boshqa to'ldiruvchi turlaridan farqi ham ko'rib chiqiladi.
- Qo'shma va murakkab to'ldiruvchilar: Mavzuda qo'shma va murakkab to'ldiruvchilar, ularning tuzilishi, turlari va gapdagi o'rni haqida ma'lumot beriladi. Qo'shma to'ldiruvchining ikki yoki undan ortiq so'zdan tashkil topishi, murakkab to'ldiruvchining esa asosiy to'ldiruvchi va unga bog'langan qo'shimcha so'zlardan iborat bo'lishi tahlil qilinadi. Shuningdek, qo'shma va murakkab to'ldiruvchilarning semantik xususiyatlari va gapning mazmunini boyitishdagi roli ham ko'rib chiqiladi.
- To'ldiruvchining semantik turlari: Ushbu mavzu to'ldiruvchilarning ma'no jihatdan turlari, ularning vazifalari va gapdagi o'rnini yoritadi. To'ldiruvchilarning obyekt, natija, o'rin-joy, vaqt, vosita, chora-tadbir va kategoriya kabi semantik turlari, ularning gapdagi vazifalari va ma'nolari tahlil qilinadi. Shuningdek, to'ldiruvchilarning semantik turlarini aniqlash usullari va ularning gap tuzilishiga ta'siri ham ko'rib chiqiladi.