Sali

Ushbu kitobda sholi o'simligi, uning biologik xususiyatlari, tarkibi, navlari, yetishtirish usullari va foydali xususiyatlari haqida ma'lumot berilgan. Sholining dunyo dehqonchiligidagi ahamiyati, kelib chiqishi, ildiz tizimi, kimyoviy tarkibi, o'sish davrlari va sug'orish usullari ham batafsil yoritilgan.

Asosiy mavzular

• Sholining umumiy tavsifi: Sholi - qimmatli oziq-ovqat mahsuloti bo'lib, dehqonchilikda maydoni va hosildorligi bo'yicha bug'doydan keyin ikkinchi o'rinda turadi. Uning kelib chiqishi Markaziy Osiyo hisoblanadi. Madaniy sholi uchta asosiy turga bo'linadi: hind, xitoy-yapon va yapon. O'zbekistonda asosan xitoy-yapon turi tarqalgan.
• Ildiz tizimi: Sholi ildiz tizimi yer betida joylashgan bo'lib, asosan tuproqning 25 sm qatlamida tarqaladi. Ildizlarida havo to'lgan to'qimalar mavjud. Bitta o'simlikda 300 ga yaqin ildiz bo'ladi. Ildizlarning soni o'simlikning rivojlanish darajasi, tuproqqa chuqur kirib borishi, navi va qo'llanilgan yetishtirish texnologiyasiga bog'liq.
• Kimyoviy tarkibi: Sholining tarkibida 13% suv, 7% oqsil, 2,2% yog', 73% uglevod, 1,2% mineral moddalar, vitaminlar (B, PP) va foliy kislotasi mavjud. Tozalanmagan va tozalangan sholi donlari tarkibi biroz farq qiladi.
• Biologik xususiyatlari: Sholining o'sishi va rivojlanishi uchun harorat, namlik, yorug'lik, tuproq va mineral moddalar kabi omillar muhim ahamiyatga ega.
• O'sish davrlari: Sholi o'sishining asosiy davrlari: ko'karish, tuplash, naychalash, boshoqlash, gullash, sut pishishi, qamir pishishi va to'liq pishish.
• Navlari: Sholining ko'plab navlari mavjud, jumladan: UzROS-7-13, Lazurniy, Avangard, Tolmas, Gulzar, Nukus-2, Jayxun, Alanga, Arpa sholi, Istiqlol, Istiqbol va Sanam.
• Sug'orish usullari: O'zbekistonda sholini sug'orishning uchta asosiy usuli qo'llaniladi: injenerlik, yarim injenerlik va injenerliksiz.
• Foydali xususiyatlari: Guruch to'yimli va oson hazm bo'ladigan mahsulotdir. U inson organizmi uchun juda foydali. Guruch tarkibida oqsil, uglevod, mineral moddalar va oz miqdorda yog' mavjud. Guruch nafaqat oziq-ovqat sifatida, balki sanoatda ham ishlatiladi. Guruch kraxmali to'qimachilik va parfyumeriya sanoatida qo'llaniladi. Guruch qobig'idan yuqori sifatli qog'oz va karton tayyorlashda xom ashyo sifatida foydalaniladi.