Salomatlik va to’g’ri oziqlanish
Ma'ruza matni inson salomatligi va to'g'ri ovqatlanishga bag'ishlangan bo'lib, unda organizm uchun oziq moddalarning mohiyati, tarkibi va organizmdagi modda almashinuv jarayonlarida ishtiroki haqida ma'lumot beriladi. Oqsillar, yog'lar, uglevodlar, suv, vitaminlar va minerallar kabi asosiy oziq moddalarning vazifalari batafsil tahlil qilinadi. Shuningdek, zamonaviy ovqatlanishning valeologik bahosi, ratsional ovqatlanishning ahamiyati va ovqatlanishning individual tartiblari haqida ma'lumotlar keltirilgan.
Asosiy mavzular
- Oziq moddalarning mohiyati va tarkibi: Oziq moddalarning organizm hayotiy faoliyati uchun zarurligi, moddalar, energiya va informatsiya oqimining birlashuvi, oqsillar, yog'lar, uglevodlar, suv, vitaminlar va minerallarning asosiy oziq moddalar ekanligi ta'kidlanadi.
- Oqsillarning vazifalari: Oqsillarning plastik material, katalitik, immun va transport vazifalari, tarkibidagi aminokislotalar, almashtiriladigan va almashtirilmaydigan aminokislotalarning ahamiyati ko'rsatilgan.
- Yog'larning funksiyalari: Yog'larning hujayra qurilishi, gormon sintezi va energiya zaxirasi sifatidagi roli, o'simlik va hayvon yog'larining farqi, xolesterin va uning organizmga ta'siri haqida ma'lumotlar berilgan.
- Uglevodlarning ahamiyati: Uglevodlarning energiya manbai sifatidagi roli, monosaharidlar, oligosaharidlar va polisaharidlarga bo'linishi, oziq tolalarning ahamiyati va ichak mikroflorasi bilan o'zaro ta'siri tushuntirilgan.
- Suv va vitaminlarning roli: Suvning organizmdagi asosiy muhit sifatidagi ahamiyati, vitaminlarning biologik katalizator vazifasi, suvda va yog'da eriydigan vitaminlarning farqi ta'kidlangan.
- Mineral moddalarning funksiyalari: Mineral moddalarning fermentativ tizimlar, fiziologik jarayonlar, to'qima tuzilishi va suv-tuz almashinuvidagi roli, organizmga meva va sabzavotlar orqali kirishi, ayrim elementlarning (sink, yod, mis) ahamiyati ko'rsatilgan.
- Ovqatlanishning valeologik bahosi va ratsional ovqatlanish: Ovqat hazm qilish tizimining evolyutsiyasi, har bir oziq moddasi uchun alohida guruh ishlashi, ichak mikroflorasining ahamiyati, ovqatlanishning talab sifati, energiya balansi va individual ovqatlanish tartiblari haqida ma'lumot berilgan.