Kimyo fanidan laboratoriya mashg'ulotlarini bajarish uchun

Ushbu uslubiy ko'rsatma O'zbekiston Respublikasi Oliy va O'rta Maxsus Ta'lim Vazirligi, Mirzo Ulug'bek nomidagi Samarqand Davlat Arxitektura-Qurilish Institutida "Kimyo" fanidan laboratoriya mashg'ulotlarini bajarish uchun tayyorlangan. Ko'rsatma talabalar uchun mo'ljallangan bo'lib, unda laboratoriya asbob-uskunalari va idishlar bilan ishlash ko'nikmalari hosil qilinadi. Har bir mavzu bo'yicha laboratoriya mashg'ulotlarini bajarish uchun zarur reaktivlar, idishlar va asboblar, ishning bajarilish tartibi, nazariy ma'lumotlar, savol, test va masalalar keltirilgan. Ko'rsatmada laboratoriya ishlari № 1 dan № 15 gacha bo'lgan mavzular yoritilgan.

Asosiy mavzular

Laboratoriya ishi № 1. Laboratoriya mashg'ulotlarining ishlanmalari ularni o'tkazish va qo'llash bo'yicha uslubiy tavsiyalar. Kimyoviy idishlar va asboblar.: Ushbu ishda talabalarga laboratoriya mashg'ulotlarining ishlanmalari, ularni o'tkazish va qo'llash bo'yicha uslubiy tavsiyalar, texnika xavfsizlik qoidalari, kimyoviy idishlar va asboblar bilan tanishtiriladi. Ish jurnalini yuritish qoidalari, tajribalarni bajarish va natijalarni yozish tartibi, shuningdek, reaktivlardan foydalanish qoidalari va ehtiyot choralari bayon etiladi.
Laboratoriya ishi № 2. Anorganik moddalarning muhim sinflari. Oksidlar va gidrooksidlar.: Ushbu mavzu anorganik birikmalarning asosiy sinflari, oksidlar va gidrooksidlarning tuzilishi, nomlanishi va olinish usullari bilan tanishtiradi. Tajribalar orqali oksidlar va gidrooksidlarning kimyoviy xossalari o'rganiladi. Oksidlar va gidrooksidlarning reaksiyalari, ularning sinflarga bo'linishi va nomlanish qoidalari ham tushuntirilgan.
Laboratoriya ishi № 3. Anorganik moddalarning muhim sinflari. Tuzlar va kislotalar.: Mazkur mavzu anorganik moddalarning muhim sinflari, jumladan tuzlar va kislotalarning olinishi bilan tanishtiradi. Tuzlar va kislotalarning tuzilishi, nomlanishi va xossalari tajribalar yordamida o'rganiladi. Kislotalarning dissotsiyalanishi, tuzlarning gidrolizi va ularning turlari ham yoritilgan.
Laboratoriya ishi № 4. Metallarning ekvivalentini siqib chiqarish usuli bilan aniqlash.: Ushbu mavzu metallarning ekvivalentini aniqlash usullari, xususan siqib chiqarish usuli bilan tanishtiradi. Metallarning aktivlik qatori, ekvivalentlar qonuni va ularning qo'llanilishi bayon etilgan. Metallarning ekvivalentini aniqlash bo'yicha tajribalar va masalalar keltirilgan.
Laboratoriya ishi № 5 Termokimyo. Mineral anorganik bog'lovchi moddalar.: Mazkur mavzu termokimyo, mineral anorganik bog'lovchi moddalar va ularning xossalari bilan tanishtiradi. Havoda qotadigan va gidravlik bog'lovchi moddalar, ularning xossalari va tajribalar orqali o'rganilishi bayon etilgan. Ohakni olish va uning xossalari, sementning tarkibi va xossalari ham yoritilgan.
Laboratoriya ishi № 6. Kimyoviy kinetika va muvozanat.: Ushbu mavzu kimyoviy kinetika va muvozanatning asosiy tushunchalari, kimyoviy reaksiya tezligiga ta'sir etuvchi omillar (konsentratsiya, harorat, katalizator) va muvozanatning siljish qonuniyatlari bilan tanishtiradi. Reaksiya tezligiga konsentratsiya va haroratning ta'sirini aniqlash bo'yicha tajribalar va masalalar keltirilgan.
Laboratoriya ishi № 7. Eritmalar tayyorlash. Eritmalar konsentratsiyasini ifodalash usullari.: Mazkur mavzu eritmalar tayyorlash usullari va ularning konsentratsiyasini ifodalash usullari bilan tanishtiradi. Eritmalarning foiz, molyar va normal konsentratsiyalari, ularni hisoblash usullari va tajribalar keltirilgan.
Laboratoriya ishi № 8. Elektrolitik dissotsilanish nazariyasi. Vodorod ko'rsatkich – pH.: Ushbu mavzu elektrolitik dissotsilanish nazariyasi, kislotalar, asoslar va tuzlarning dissotsilanishi, dissotsilanish darajasi va vodorod ko'rsatkichi (pH) bilan tanishtiradi. Elektrolitlarning elektr o'tkazuvchanligi va pH ni aniqlash bo'yicha tajribalar hamda savollar berilgan.
Laboratoriya ishi № 9. Gidroliz. Tuzlarni gidrolizi.: Mazkur mavzu tuzlar gidrolizi, qaytar va qaytmas gidrolizlar, gidroliz natijasida eritmalar muhitining o'zgarishi haqidagi nazariy bilimlarni amaliy jihatdan mustahkamlaydi. Kuchsiz asos va kuchli kislotadan hosil bo'lgan tuzlarning, kuchli asos va kuchsiz kislotadan hosil bo'lgan tuzlarning, hamda kuchsiz kislota va kuchsiz asosdan hosil bo'lgan tuzlarning gidrolizi yoritilgan.
Laboratoriya ishi № 10. Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari.: Ushbu mavzu oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari, oksidlanish darajasi, oksidlovchi va qaytaruvchi tushunchalari, oksidlanish-qaytarilish reaksiyalarini tasniflash va ularni muvozanatlashtirish usullari bilan tanishtiradi. Reaksiyalarning elektron balans usuli bilan tenglashtirilishi va masalalar yechish ko'rsatilgan.
Laboratoriya ishi № 11. Galvanik elementlar.: Mazkur mavzu galvanik elementlarning tuzilishi va ishlash prinsipi bilan tanishtiradi. Metallarning elektrod potensiali, Nernst formulasi va galvanik elementlar tuzish bo'yicha tajribalar keltirilgan.
Laboratoriya ishi № 12. Elektroliz. Elektrolitlarning eritmalarning elektrolizi.: Ushbu mavzu elektroliz, uning nazariyasi va amaliy jihatdan o'rganilishi bilan tanishtiradi. Elektroliz jarayonida anod va katodda sodir bo'ladigan jarayonlar, eruvchan va erimaydigan anodlar va ularning elektrolizdagi roli yoritilgan. Elektroliz jarayoni bo'yicha tajribalar va savollar berilgan.
Laboratoriya ishi № 13. Metallarning korroziyalanishi va ulardan saqlanish yo'llari.: Mazkur mavzu metallarning korroziyasi va uni oldini olish usullari bilan tanishtiradi. Kimyoviy va elektrokimyoviy korroziya, ularga ta'sir etuvchi omillar va metallarni korroziyadan saqlash usullari yoritilgan. Metallarning korroziyasi bo'yicha tajribalar ham keltirilgan.
Laboratoriya ishi № 14. Metallarning umumiy xossalarini tajribalar yordamida o'rganish.: Ushbu mavzu metallarning umumiy xossalari bilan tanishtiradi. Metallarning fizik va kimyoviy xossalari, ularning aktivlik qatori, korroziyaga uchraydigan omillar va metallarni passivlashtirish usullari yoritilgan. Metallarning xossalari bo'yicha tajribalar va savollar berilgan.
Laboratoriya ishi № 15. Suvning qattiqligini aniqlash.: Mazkur mavzu suvning qattiqligi, uning turlari, aniqlash usullari va uni yumshatish yo'llari bilan tanishtiradi. Suvning qattiqligini aniqlash bo'yicha tajribalar va masalalar keltirilgan.