Nazmu-l-javohir asarining g‘oyaviy-badiiy xususiyatlari

Alisher Navoiyning "Nazm ul-javohir" asari turkiy ruboiychiligining shakllanishida muhim manba vazifasini o‘tagan bo‘lib, ushbu asarda so‘zning qudrati, uning ulug‘ligi va martabasining darajalari kabi bir qator masalalar yuzasidan mulohazalar yuritiladi. Asarda, shuningdek, o‘zbek mumtoz adabiyoti, uning tarixi, g‘oyaviy va badiiy xususiyatlari, hikmatlar nazmiy talqini va mazmuni ham tahlil qilingan.

Asosiy mavzular

Soʻz qudrati va uning ahamiyati: Navoiy soʻzning insoniyat hayotidagi oʻrnini, uning ulugʻligini va maxluqot orasida insonni ajratib turuvchi xususiyat ekanligini taʼkidlaydi. Soʻz dur-u gavharlarga oʻxshatilib, uning taʼsirchanligi va qudrati badiiy tasvirlanadi.
Hikmatlar nazmiy talqini: Asarda Hazrat Ali hikmatlarining nazmiy talqini ruboiy janrida berilgan. Bu ruboiylar orqali hikmatlarning maʼnolari kengaytiriladi va badiiy nafosat bilan boyitiladi. Ruboiylarning tuzilishi, vazni va qofiyalanishi tahlil qilinadi.
Axloqiy-didaktik gʻoyalar: Asarda insoniy fazilatlar, odob-axloq meʼyorlari, yaxshilik va yomonlik, doʻstlik, sabr-qanoat, ilm-maʼrifat kabi mavzular yoritilgan. Bu mavzular orqali insonlarni komillikka yetaklash, jamiyatni tarbiyalash gʻoyalari ilgari suriladi.
Diniy-maʼnaviy mavzular: Asarda iymon, namoz, roʻza, zakot kabi islom dinining asosiy ruknlari haqida fikrlar yuritiladi. Qurʼoni karim oyatlari va hadislar bilan diniy-maʼnaviy gʻoyalar asoslanadi.
Asarning kompozitsion tuzilishi: Asarning muqaddima va asosiy qismlari, ularning oʻzaro bogʻliqligi, har bir qismning vazifasi va ahamiyati tahlil qilinadi. Ruboiylarning joylashish tartibi, ularning gʻoyaviy-badiiy tuzilishi, vazn va qofiyalanish xususiyatlari koʻrib chiqiladi.