Мақолада Қўқон адабий муҳитининг етук номояндаларидан бири бўлган Абдуллажон Насимийнинг ҳаёти ва ижоди ўрганилган. Унинг шеърлари, адабий мероси, ижодига қизиқишнинг жонланиши, асарларининг салмоғи, Муҳйи Хўқандийнинг Насимий ижодига берган баҳоси, шоирнинг ҳаётидаги муҳим воқеалар, ижтимоий мавзулардаги шеърлари ва бошқа жиҳатлари ҳақида маълумотлар келтирилган.
Ushbu tadqiqot Ozarbayjonning buyuk shoiri Imomiddin Nasimiyning o‘zbek adabiyoti, xususan, she’riyatiga ko‘rsatgan ta’sirini o‘rganishga bag‘ishlangan. Unda Nasimiy ijodining shakllanishi, uning mazmun-mohiyati, o‘zbek shoirlari ijodiga ta’siri, xususan, she’riyatning janr jihatdan rivojlanishi, yangi g‘oyalar, timsollar paydo bo‘lishida uning o‘rni tadqiq etilgan. Tadqiqotda, shuningdek, Nasimiy ijodining turkiy xalqlar (ozarbayjon, turkman, usmonli turk) adabiyotiga ta’siri ham o‘rganilgan. Maqolada, adabiy aloqalar, o‘zaro ta’sir jarayonlari, qiyosiy-tipologik tahlillar asosida ilmiy xulosalar chiqarilgan.
Mazmuniy tahlilda Sharqning tasavvufiy adabiyoti, xususan, Atoi ijodida Nasimiy g'oyalarining aks sado bergani tahlil qilinadi. Maqola Hurufiyya mazhabining asoschisi Fazlulloh Naimiy va uning shogirdi Sayyid Imomiddin Nasimiyning Ozarbayjon va Turkiy adabiyotiga ta'siri, xususan, Atoi she'riyatida bu ta'sirning ko'rinishlari yoritilgan. Nasimiyning "Anal haq" (Men haqiqatman) g'oyasi, arab harflarining mistik ma'nolari va ularning inson yuzi bilan bog'liqligi kabi mavzular Atoi ijodida qanday aks etgani misollar bilan ko'rsatilgan. Arab harflarining o'ziga xos ramziy ma'nolari, xususan, "alif", "lom", "mim", "nun", "sod" kabi harflarning inson go'zalligini ifodalashdagi o'rni va bu holatning Hurufiyya ta'limoti bilan bog'liqligi tahlil qilingan. Shuningdek, Mansur Hallojning g'oyalari ham Nasimiy va Atoi ijodida qanday aks-sado bergani tahlil etilgan.
Alisher Navoiyning “Hayrat ul-Abror” asari hikmatli so‘zlar, pand-nasihatlar, adolat, saxovat, vafo, ilm, odob kabi insoniy fazilatlar haqida qissalar va hikoyatlar orqali so‘z yuritadi.
Ushbu kitob Alisher Navoiyning «Nasoim ul-Muhabbat» asarining ikkinchi qismidan olingan parchadir. Unda tasavvuf, tariqat va ma'rifat yo'llarida yurgan buyuk shayxlar, ularning hayoti, karomatlari, hikmatli so'zlari va pand-nasihatlari tilga olingan. Asar ma'naviy dunyoni o'rganishga, insonni ma'rifatga undashga qaratilgan bo'lib, buyuk tasavvuf allomalarining hayot yo'llarini o'rganish orqali o'quvchiga ibrat olishni taklif etadi.
Mazkur matn Nazir Safarovning hayoti va ijodiga bag'ishlangan. Unda Safarovning publitsist, ocherknavis va dramaturg sifatidagi faoliyati, shuningdek, uning o'zbek dramaturgiyasiga qo'shgan hissasi, yaratgan asarlari va ularning mavzulari haqida ma'lumot berilgan. Matnda Safarovning teatr san'atiga bo'lgan muhabbati, uning 1916-yil qo'zg'oloni, Oktyabr inqilobi, milliy nizolar va ishchilar sinfining yangilik uchun kurashi kabi mavzularga bag'ishlangan asarlari tilga olingan. Shuningdek, uning Ikkinchi jahon urushi davridagi faoliyati, paxtachilik va mexanizatsiya sohasidagi asarlari, shuningdek, zamonaviy mavzudagi "Hayot maktabi" va "Elmurod" kabi asarlari haqida ham so'z boradi. Safarovning adabiyotimizga qo'shgan yutuqlari, uning mukofotlari va unvonlari ham qayd etilgan.
Alisher Navoiyning "Nasoyim ul-Muhabbat" asari so'fiylik tariqatining turli vakillarining hayoti va faoliyatini yorituvchi muhim manba hisoblanadi.
Qisqacha mazmun mavjud emas.
Ushbu maqola Ibn Sinoning falsafiy maktabiga mansub Nasriddin Tusiyning "Axloqi Nosiriy" asarining ma'naviy merosimizdagi o'rnini o'rganadi. Maqolada fanning rivojlanishi uchun yaratilgan imkoniyatlar, yosh avlodni innovatsion bilimlar bilan qurollantirishning ahamiyati, mafkuraning kuchayishi, yangilangan tafakkurning jamiyatdagi o'rni, yoshlarning ilmiy izlanishlarini maqsadga yo'naltirish, xalqimizning o'tmishiga bo'lgan qiziqishining ortishi, Markaziy Osiyoda ilm-fan va axloqiy ta'limotlarning rivojlanishi, mutafakkirlarning axloqiy masalalardagi qarashlari, ravoqiylar falsafiy merosining ta'siri, fazilatning mohiyati, do'nishmandlikning ahamiyati, Forobiy va boshqa olimlarning g'oyalari, Tusiyning hayoti va ilmiy faoliyati, uning asarlari, jumladan, "Axloqi Nosiriy" asarining yozilish sababi, mazmuni va ahamiyati tahlil qilinadi.
Ushbu kitob Alisher Navoiyning “Nasoyim ul-muhabbat” tazkirasiga bag'ishlangan bo'lib, unda asarning o'ziga xos xususiyatlari, boshqa tazkiralar bilan o'xshash va farqli jihatlari, adabiyotshunoslikdagi o'rni, shuningdek, tazkirada zikr etilgan ma'rifatli ayollarning hayoti va faoliyati tahlil etiladi. Asarda tasavvuf ta'limoti, valiylik, karomat, maqomat va hol kabi tushunchalar yoritilib, solihalarning nafsni yengish, Allohga muhabbat qo'yish yo'lidagi ibratli hayotlari misollar bilan ko'rsatilgan.