Ushbu avtoreferat O'zbekiston Davlat Konservatoriyasi huzuridagi Ilmiy darajalar beruvchi PhD 29.11.2017. San. 54.01 raqamli ilmiy kengashi tomonidan Ergasheva Gulchehra Turobovna tomonidan taqdim etilgan
Ushbu dissertatsiya Sharq musiqa madaniyatining asosiy cholg'ularidan biri bo'lgan chang cholg'usining kelib chiqishi, rivojlanishi, uning zamonaviy musiqa madaniyatidagi o'rni va ahamiyatini ilmiy-nazariy jihatdan o'rganishga bag'ishlangan. Tadqiqotda chang cholg'usining tarixiy ildizlari, shakllanishi, ijro an'analari, jahon musiqa madaniyatidagi o'rni, shuningdek, o'zbek musiqa madaniyatiga qo'shgan hissasi keng yoritilgan. Asarda chang cholg'usini yanada takomillashtirish bo'yicha ham takliflar berilgan.
Maqolada chang cholg'usi va uning tarixi, Markaziy Osiyodagi ahamiyati, turlari, sozlash usullari, mashhur sozandalar va cholg'uni takomillashtirish jarayonlari haqida ma'lumot berilgan.
Ushbu kitob biotexnologik jarayonlarda changni ushlash uskunalariga bag'ishlangan. Unda changning xususiyatlari, chang tutish usullarining samaradorligi, turli chang tutuvchi apparatlar (siklonlar, Venturi skrubberlari) va ularning ishlash prinsiplari batafsil yoritilgan.
Ushbu maqola paxta tozalash korxonalarida hosil bo'ladigan chang va iflosliklarni kamaytirishning ekologik ahamiyatiga bag'ishlangan. Maqolada paxta tozalash korxonalarining atrof-muhitga ta'siri, changning hosil bo'lish sabablari, chang tarkibi va uning inson salomatligiga ta'siri, shuningdek, chang va chiqindilarni kamaytirish bo'yicha takliflar keltirilgan.
Ushbu dissertatsiya асфальт-бетон заводларидан ажралиб чиқадиган чанг-газларни тозалаш усулларини ва уларнинг самарадорлигини ошириш йўлларини ўрганишга бағишланган. Тадқиқотда мавжуд технологияларни такомиллаштириш ва янги, энергоэффектив ускуналар ишлаб чиқиш орқали атроф-муҳитга чиқарилаётган зарарли моддалар миқдорини камайтириш кўзда тутилган.
Maqolada paxta tozalash korxonalarida ishlatiladigan chang ushlagichlarning turlari va ularning tozalash samaradorligi haqida ma'lumot berilgan. Hozirda paxta tozalash korxonalarida foydalaniladigan chang ushlagichlarning tozalash samaradorligiga ta'sir etuvchi omillar to'g'risidagi ma'lumotlar berilgan. Changli havoni tozalash uchun qanday chang ushlagichlardan foydalanish zarurligi to'g'risida tavsiyalar berilgan. Ushbu turdagi chang ushlagichlarning tuzilishi va ishlash tartibi tushuntirilgan.
Ushbu maqolada paxta tozalash korxonalarida ishlatiladigan chang ushlagichlar, xususan VZP tipidagi chang ushlagichlarning tozalash samaradorligi tahlil qilinadi. Chunki paxta tolali chiqindilarni ushlab qolish chang ushlagichlarining samaradorligini oshirishda muhim ahamiyatga ega. Tadqiqotda VZP-1200 va CS-6 chang ushlagichlarining samaradorligi solishtirilib, tolali chiqindilarning miqdori ko'payganda VZP-1200 ushlagichining samaradorligi CS-6 ushlagichiga nisbatan pasayishi aniqlangan. Buning sababi sifatida VZP ushlagichining pastki qismida tolalarning tiqilib qolishi ko'rsatilgan. Taklif sifatida esa tolalarni chang oqimidan ajratib olish orqali chang ushlagichining samaradorligini 92-95% ga oshirish mumkinligi ko'rsatib berilgan.
Ushbu maqola paxta tozalash korxonalarida chang ushlagichlar va ularning tozalash samaradorligi haqida ma'lumot beradi. Chang ushlagichlarning turli xil turlari, ularning ishlash prinsipi, samaradorligiga ta'sir etuvchi omillar hamda ulardan samarali foydalanish bo'yicha tavsiyalar keltirilgan. Maqolada chang ushlagichlarning hajmi, diametri va ularning tozalash samaradorligi o'rtasidagi bog'liqlik ham tahlil qilingan.
Ushbu maqola paxta tozalash korxonalaridan chiqayotgan changli havoni tozalash maqsadida ishlatiladigan chang ushlagichlarning rivojlanish bosqichlarini tahlil qiladi. Unda paxta tozalash korxonalarida ishlatiladigan turli chang ushlagichlar (TsP-6, TsS-6 TsL-3, TsS-3, VZP-1200) haqida ma'lumot berilgan. Markazdan qochma kuch asosida ishlaydigan chang ushlagichlarning dastlabki modellari 1929-yilda paydo bo'lgani ta'kidlangan. Shuningdek, chet elda qo'llaniladigan chang ushlagichlar (TsN, TsKTI) haqida ma'lumotlar keltirilgan. Maqolada chang cho'ktirish kameralarining kamchiliklari, qarama-qarshi oqimli chang ushlagichlarning afzalliklari va kamchiliklari muhokama qilinadi. Paxta changining xususiyatlarini o'rganishning ahamiyati ta'kidlangan. Maqolada chang ushlagichlarni rivojlanish bosqichlarini o'rganishda olib borilgan ilmiy izlanishlar tahlili keltirilgan.