"Shum bola" – Gʻafur Gʻulom qalamiga mansub asar boʻlib, unda oʻzbek qishlogʻining hayoti, urf-odatlari va bolalarning begʻubor dunyosi tasvirlangan. Asar voqealari oʻtgan asrning boshlarida Toshkentda boʻlib oʻtadi. Asar qahramoni – Oʻzbek qishlogʻida tugʻilib oʻsgan kichik oʻgʻil bola hayoti tasvirlangan. Kitobda Shum bolaning bolalikdagi qiziq voqealari, o'yin kulgulari, qiliqlari hamda do'stlari bilan bo'ladigan sarguzashtlari aks etgan.
Maqolada Dilmurod Quronovning G‘afur G‘ulom ijodiga bag‘ishlangan “Kulgi zimnidagi jiddiylik” nomli adabiy-tanqidiy maqolasi tahlil qilinadi. Unda yozuvchining “Shum bola” qissasi misolida o‘zbek xalqining XX asr boshidagi ijtimoiy-iqtisodiy ahvoli, turmush tarzi va ma’naviy dunyosini haqqoniy aks ettirgani ochib berilgan. Shuningdek, asarda kulgi ostida yashiringan jiddiy muammolar, xalq boshiga tushgan kulfatlar va adolatparvarlik g‘oyalari tahlil etiladi.
Ushbu kitob O'zbekiston va AQSh adabiyotida bolalikning badiiy talqiniga bag'ishlangan bo'lib, unda G'afur G'ulom va Mark Tven ijodidagi asarlar qiyosiy tahlil qilinadi. Kitobda bolalikning badiiy dunyosi, adiblar uslubidagi o'ziga xosliklar va milliy mentalitetning asarlardagi ifodasi yoritilgan. Shuningdek, asarlardagi sayohat motivlari va ularning ramziy ma'nolari tahlil etiladi. Kitob adabiyotshunoslik, qiyosiy adabiyot va tarjima nazariyasi sohalarida tadqiqot olib borayotganlar uchun foydali manba bo'lishi mumkin.
Maqolada G'afur G'ulomning "Shum bola" qissasida toponimlarning badiiylik va tarixiylik bilan uyg'unligi tahlil qilinadi. Asarda joy nomlarining ifoda salohiyati va badiiy imkoniyatlari yorqin namoyon bo'lgan. Qissadagi makonlar (Toshkent, Eski shahar, Ko'k terak, Sag'bon, Achchi obod va boshqalar) orqali o'sha davrning hayoti, urf-odatlari va geografik muhiti tasvirlangan. Shum bolaning sarguzashtlari orqali o'quvchi o'tmishdagi Toshkentning ko'chalarida sayohat qiladi.
Ushbu hujjat O'zbekiston Respublikasi Xalq ta'limi vazirligi Navoiy Davlat Pedagogika Instituti O'zbek filologiyasi fakulteti talabasi Hamdamova Zulfizarning G'afur G'ulomning "Shum bola" qissasida qo'llangan somatik frazeologizmlar mavzusidagi referatidan iborat.
Maqolada G'afur G'ulom ijodida toponimlarning badiiylik va tarixiylik bilan uyg'unligi masalalari "Shum bola" qissasi misolida ko'rib chiqiladi. Asarda makonning ahamiyati, joy nomlarining badiiy va tarixiy ahamiyati tahlil etiladi. Toponimlar orqali asarning mazmuni, tuzilishi va yozuvchining mahorati ochib beriladi.
Ushbu kitobda qishloq xo'jaligi va o'simlikshunoslikka oid turli mavzular, jumladan, dorivor o'simliklarning unuvchanligi, o'simliklarni zararkunandalardan himoya qilish, suv resurslaridan foydalanish, qurg'oqchilikka chidamli bug'doy yetishtirish, arpaning sovuqqa chidamli navlari, qishloq xo'jaligi texnikalariga servis xizmati ko'rsatish, ozuqa tayyorlash texnologiyalari va boshqalar haqida ma'lumot berilgan. Kitobda ilmiy tadqiqotlar natijalari, yangi texnologiyalar va usullar, shuningdek, muammolar va ularning yechimlari yoritilgan.
Ushbu matn Oʻzbekiston xalq yozuvchisi Shukur Xolmirzaevning “Boysun” gazetasiga yozgan maktubidir. Maktubda adib oʻzining ijodiy faoliyati, kitobxonlar bilan munosabatlari, tabiatga boʻlgan muhabbati va jamiyatdagi dolzarb masalalar haqidagi fikrlari aks etgan. Shuningdek, maktubda Shukur Xolmirzaevning shaxsiy hayoti, doʻstlari va hamkasblari haqida ham maʼlumotlar mavjud.
Ushbu bitiruv malakaviy ish o‘zbek adibi O‘tkir Hoshimovning "Shumlik" turkumiga kiruvchi hajviy hikoyalari va "Ikki karra ikki besh" hajviy qissasida yozuvchi mahoratini tadqiq etishga bag‘ishlangan. Ishda asarlarning hayotiy asoslari, badiiy xususiyatlari, obrazlilik masalalari tahlil qilinadi. Qahramonlarning nutqi, portretlari va badiiy detallar orqali yaratilgan o‘ziga xosliklar ochib beriladi. Asarlarda satira va yumorning roli, davr muammolarining aks etishi ko‘rsatiladi.
Ushbu bitiruv malakaviy ishining maqsadi Nukus shahrida shumtol turkum turlarining biomorfologik xususiyatlarini o‘rganish hamda ularning shahar sharoitida ko'kalamzorlashtirish uchun ahamiyatini aniqlashdir. Tadqiqotda shumtol turkumining asosiy vakili bo'lgan oddiy shumtol (Fraxinus excelsior L.) ning morfologik, biomorfologik va ekologik xususiyatlari batafsil o'rganilgan. Ishda O'zbekistonning iqlim va tuproq sharoiti, ayniqsa Qoraqalpog'iston Respublikasining ekologik sharoiti hamda o'simliklarni ekish, parvarishlash usullari ham yoritilgan. Qoraqalpog'iston sharoitida ko'kalamzorlashtirish uchun eng maqbul bo'lgan shumtol turlari aniqlanib, ularni tanlab ekish bo'yicha tavsiyalar berilgan.