Ushbu kitob daryolar, ularning tizimlari, tuzilishi, shakllanishi va geografik xususiyatlariga bag'ishlangan. Daryolarning suv havzalari, suv yig'ilish maydonlari, irmoqlari, suv rejimiga ta'sir etuvchi omillar batafsil yoritilgan. Kitob gidrologiya, geografiya va ekologiya sohalari uchun muhim ma'lumotlarni o'z ichiga oladi.
Ushbu kitob dariy tilining frazeologik iboralariga bag‘ishlangan bo‘lib, unda dariy tilida so‘zlashuvchi aholining kundalik nutqida ishlatiladigan iboralar, ularning ma’nolari va qo‘llanilishi o‘rin olgan. Kitobda aforizmlar, qo‘shiqlar, matallar va mashhur hikoyalar ham mavjud.
Kitobda dariy tilidagi so'zlashuv nutqining o'ziga xos xususiyatlari, shevalar va ularning adabiy tildan farqi, shuningdek afg'on matbuotidan olingan materiallar asosida tuzilgan turli xil hikoyalar, latifalar, qo'shiqlar va iboralar keltirilgan.
Ushbu dissertatsiya avtoreferati Oʻzbekiston davlat sharqshunoslik universiteti huzuridagi ilmiy darajalar beruvchi DSc.03/30.12.2019.Fil/Tar.21.01 raqamli ilmiy kengash tomonidan tayyorlangan bo'lib, unda Uktamova Xilolaxon Azamat qizi tomonidan tayyorlangan „Dari tilining grammatik manbalarida fonetika va morfologiya masalalari“ mavzusidagi doktorlik dissertatsiyasi muhokama qilinadi. Tadqiqotda dari tilining klassik davridagi va hozirgi zamonidagi fonetika va morfologiya masalalari, ularning tarixiy rivojlanishi va oʻziga xos jihatlari ilmiy-amaliy tahlil qilingan.
Kitobda dariy tilining morfologiyasi, so'z turkumlari, ularning grammatik xususiyatlari, shakllanishi va qo'llanilishi to'g'risida ma'lumotlar berilgan. Unda ot, sifat, son, olmosh va fe'l kabi so'z turkumlarining grammatik xususiyatlari batafsil tahlil qilingan.
Maqola dariy tilidagi harbiy atamalarning xususiyatlarini tahlil qiladi. Unda dariy tilidagi harbiy atamalarning ma'nosi va mohiyati ochib berilgan. Maqolada dariy tilining leksikasi, harbiy soha, terminlar, harbiy tuzilmalar, affiksatsiya, kompozitsiya va leksikolizatsiya kabi asosiy tushunchalar ko'rib chiqiladi.
Ushbu dissertatsiya tadqiqoti 'Dari tilida so'z yasalishining ichki lingvistik usullari' mavzusiga bag'ishlangan bo'lib, unda Dari tilining lug'at boyligini shakllantirishdagi ichki manbalar asosida so'z yasalishi, bu jarayondagi qonuniyatlar, ommalashgan va nochor usullar hamda ularning lingvistik va ekstralingvistik omillari tahlil qilingan. Tadqiqotda affiksal va yarimaffiksal usullar, omonimik qatorlar, sintaktik usullar, shuningdek, turli soha terminologiyasining yuzaga kelishi kabi masalalar atroflicha o'rganilgan. Ilmiy-amaliy natijalar zamonaviy Dari tilining leksik qatlamini boyitishga xizmat qiladi.
Ushbu kitob dariy tilida fe'l-kesimning ifodalanishiga bag'ishlangan. Unda dariy tilidagi fe'l - kesimning qanday ifodalanishi, uning faqat shu tilga xos xususiyatlari, kesimning tipologiyasi, ifodalanish usullari haqida ma'lumotlar keltirilgan. Shuningdek, fe'l-kesim bilan yuzaga kelishi mumkin bo'lgan chalkashliklar va dariy tilida mavjud go'zal iboralar orqali fe'l-kesimning ifodalanish imkoniyatlari ko'rsatilgan.
Ushbu bitiruv malakaviy ish dariy tiliga turkiy tillardan o'zlashgan so'zlarni o'rganishga bag'ishlangan. Ishda o'zlashmalarning morfologik, semantik va grammatik xususiyatlari tahlil qilinadi. Shuningdek, turkiy so'zlar dariy tiliga kirib kelish jarayonida yuz bergan fonetik o'zgarishlar ham ko'rib chiqiladi. Ishda internet manbalari va ilmiy adabiyotlardan foydalanilgan.
Bitiruv malakaviy ishi dariy tilida koʻchirma gapli tuzilmalarni va oʻzlashtirma gaplarni oʻrganishga bagʻishlangan. Unda koʻchirma va oʻzlashtirma gaplar strukturasi, ularning sintaktik va stilistik xususiyatlari, shuningdek, muallif gapining koʻchirma gap bilan oʻzaro munosabatlari tahlil qilingan. Ish, asosan, dariy tilshunosligiga oid boʻlib, mavzu boʻyicha tadqiqotlar olib borilmagan. Malakaviy ishning asosiy xulosalari: koʻchirma gaplar va muallif gaplari bitta sintaktik birlik ekanligi, koʻchirma gaplar realligi, uning oʻziga xos xususiyatlari, emotsionalligi va intonatsion jihatlari, tuzilishi, gap boʻlaklarining tartibi va muallif gapining funktsiyasi kabi masalalarni oʻz ichiga oladi.