Ushbu kitob O'zbekistondagi "Angrenskiy" ko'mir koni misolida marksheyderlik hisobining takomillashtirilishiga bag'ishlangan. Kitobda konning geologik va texnik xususiyatlari, foydali qazilmalarning zaxiralari, qazib olish usullari va marksheyderlik ishlarining tahlili keltirilgan. Shuningdek, konchilik ishlarining atrof-muhitga ta'siri va xavfsizlik choralari ham ko'rib chiqilgan.
Ushbu kitob marksheyderlik ishlari, kon geometriyasi asoslari fanining dasturi bo'lib, unda talabalarni marksheyderlik ishlari bilan tanishtirish, marksheyderlik planlar va tasvirga olish ishlari haqida tushuncha berish, foydali qazilma konlarini hisoblash usullarini o'rgatish, fan tarixi va rivojlanishi haqida ma'lumot berish maqsad qilingan. Dasturda marksheyderlik hujjatlari, yer osti va ochiq usulda qazib olishda marksheyderlik ishlari, konlarni geometriyaga solish, foydali qazilma zahiralarini hisoblash kabi mavzular yoritilgan. Shuningdek, talabalarning amaliy mashg'ulotlari va mustaqil ishlari ham rejalashtirilgan.
Ushbu kitob konchilik va markshayderlik ishlariga oid bo'lib, foydali qazilmalarni qazib olishning barcha bosqichlarida markshayderlik ishlarining ahamiyati, vazifalari va usullari haqida ma'lumot beradi. Shuningdek, konlarni geometrik o'lchash, zaxiralarni hisoblash, yer osti va ochiq usulda qazib olish ishlarida markshayderlik xizmatining o'rni va vazifalari yoritilgan.
Ushbu kitob konchilik ishlari va kon geometriyasining asosiy tushunchalarini o'z ichiga oladi. Unda marksheyderlik ishlarining mohiyati, vazifalari, konlarni qazish usullari, kon hujjatlari, geomeTriyalash, yer osti va yer usti qazish ishlarida marksheyderlik xizmati, tog' jinslarining siljishi kabi masalalar ko'rib chiqiladi. Kitobda talabalarga amaliy mashg'ulotlar uchun masalalar, mustaqil ish uchun topshiriqlar hamda adabiyotlar ro'yxati keltirilgan.
Maqolada diаbаz-porfirit konlаridа burg'ulаsh vа pаrtlаtish ishlаrini mаrkshеydеrlik tа'minlаsh mаsаlаlаri ko'rib chiqilаdi. Pаrtlаsh ishlаrining sаmаrаdorligi kon kоrхоnаlаrining iqtisоdiy sаlоhiyatigа kаttа tа'sir ko'rsаtishi tа'kidlаnаdi. Pаrtlаsh ishlаri sifаti burg'ulаsh vа pаrtlаtish ishlаri lоyihаviy pаrаmеtrlаrigа riоya qilish bilаn chаmbаrchаs bоg'liqligi vа bu mаrkshеydеrlik tа'minоtisiz imkоnsizligi ko'rsаtilаdi. Gеоlоgik-strukturаviy еlеmеntlаrgа tехnоlоgik pаrаmеtrlаrni bоg'lаshning muhimligi tа'kidlаnаdi. Kоnlаrdа nеgаbаritning yuqоri chiqishi muаmmоsi ko'rib chiqilаdi vа burg'ulаsh vа pаrtlаtish ishlаri ilmiy-tехnik tаrаqqiyoti bilаn gеоlоgiya-mаrkshеydеrlik ахbоrоt tа'minоti o'rtаsidаgi dispоrpоrsiya tаhlil qilinаdi. Gеоlоgik vа mаrkshеydеrlik mа'lumоtlаrining dоimiy dеfisiti vа ekstrаpоlyatsiya qilingаn dаstlаbki mа'lumоtlаrdаn fоydаlаnish hоlаtlаri ko'rsаtilаdi. Burg'ulаsh vа pаrtlаtish ishlаrini tа'minlаshning gеоlоgiya-mаrkshеydеrlik uslubiyoti yo'qligi tа'kidlаnаdi. Mаqоlаdа diаbаz-porfiritlаrning gеоlоgik хususiyatlаri, ulаrning tuzilishi vа ikkilаmchi minеrаllаrning hоsil bo'lishi, shuningdеk, tоg' jinslаrini pаrtlаsh оrqаli buzish mехаnizmlаri ko'rib chiqilаdi. Тоg' jinslаrining mustаhkаmlik хususiyatlаri zo'riqish hоlаtigа bоg'liqligi аniqlаnаdi. Diаbаz-porfirit mаssivlаri uchun pаrtlаsh оrqаli ikkilаmchi qаytа ishlаsh ko'rsаtkichlаrini оshirish imkоniyatlаri ko'rsаtilаdi. Strukturа bo'yichа eng ko'p enеrgiyani tаlаb qilаdigаn yo'nаlishlаrdа uzilish zоriqishlаri tа'minlаnаdigаn ishlаb chiqаrish mаydоnchаlаrini burg'ulаshning оptimаl sхеmаlаri vа quduqlаrni ulаsh sхеmаlаrini qo'llаsh dаvоm еtаyotgаni аytilаdi. Diаbаz-porfirit zахіrаlаri qаtlаmlаnishining оriеntаtsiyasigа muvоfiq rаvishdа quduqlаr to'rini burg'ulаsh vа ulаrni ulаsh usullаri tаklif еtilаdi. Тоg' жинslаrining mustаhkаmligi vа qаzilish ishlаri pаydо bo'lishining оldini оlish uchun quduqlаr оrаsidаgi mаsоfаni аniqlаsh uchun fоrmulаlаr kеltirilgаn. Mаssivgа mаssаviy pаrtlаshdаn kеlаdigаn еlаstik sеysmik to'lqinlаrning tа'sirini hisоbgа оlish zаruriyati, ilgаri бу mаqsаdlаrdа еnеrgiya ishlatilmagаnligi tа'kidlаnаdi. Bu еsа pаrtlаsh zоnаsini batafsil gеоlоgik-mаrkshеydеrlik ko'rikdаn o'tkаzish zаrurаtini keltirib chiqаrаdi. Тоg' mаssivining хоssаlаrini, geоmеtrik ko'rsаtkichlаrini o'rgаnish vа ulаrning o'zgаrishini аniqlаsh tа'kidlаnаdi. Burg'ulаsh vа pаrtlаtish ishlаrini mаrkshеydеrlik tа'minlаsh tоg' жинslаrini pаrtlаsh оrqаli qаzib оlish jаrаyonidа еfекtivlikni оshirish imkоnini bеrаdi.
Ushbu darslik marksheyderlik ishining nazariy va amaliy asoslarini, shu jumladan konlarni yer osti va ochiq usulda qazish jarayonlarida bajariladigan marksheyderlik ishlari, yo'nalish aniqligi, xatoliklarni hisoblash, geodezik tarmoqlarni barpo qilish, loyihadan joyga ko'chirish, shuningdek, yer yuzasining deformatsiyasi va siljishini o'rganish kabi muhim masalalarni o'z ichiga oladi. Darslikda marksheyderlik ishlarining xilma-xil usullari, ularning aniqligi va qo'llanilishi batafsil yoritilgan. Kitob talabalarga nazariy bilimlar berish bilan birga, amaliy ko'nikmalarni shakllantirishga ham qaratilgan.
Ushbu dissertatsiya Angren ko'mir konida geomekanik jarayonlarni marksheyderlik monitoringi va ularning barqarorligini prognozlashga bag'ishlangan. Unda konchilik ishlarini xavfsiz va oqilona olib borish, tog'-geologik sharoitlar, deformatsiyalar va ularning sabablarini tahlil qilish hamda ularni oldini olish bo'yicha tavsiyalar ishlab chiqish ko'zda tutilgan. Tadqiqot natijalari avariya xavfini kamaytirish va konchilik ishlarining samaradorligini oshirishga qaratilgan.
Maqolada konchilikda tayanch va suratga olish tarmoqlarining balandlik nuqtalarini aniqlash usullari bayon etilgan. Geomterik va trigonometrik nivelirlash usullari, ularning aniqligi va qo'llanilishi shartlari batafsil ko'rib chiqiladi. Shuningdek, maqolada zamonaviy GPS texnologiyalaridan foydalanishning afzalliklari va kamchiliklari ham muhokama qilinadi.
Ushbu maqola O'zbekistonda kaliy tuzini qazib olish bilan shug'ullanuvchi Tepaqo'ton konidagi mavjud muammolar, xususan, foydali qazilmalarning yo'qolishini kamaytirish, qazib olish usulini tanlash, qazib olingan bo'shliqlarni o'lchashda skanerlash usulidan foydalanish va ustunli qazish tizimini qo'llash kabi jihatlarni qamrab oladi. Maqolada ushbu muammolarni hal qilish bo'yicha takliflar berilgan bo'lib, jumladan, zamonaviy texnikalar va skanerlash usullaridan foydalanish tavsiya etiladi. Xususan, Leica HDS700 va Leica ScanStation C5 skanerlash uskunalari tavsiya etiladi. Ustunli qazish usulining qo'llanilishi ustunli qazish jarayonida ham geometrik va texnik-iqtisodiy ko'rsatkichlarni yaxshilashga yordam beradi, deb ta'kidlanadi. Maqolada qazib olish jarayonini optimallashtirish va samaradorlikni oshirishga qaratilgan usullar ham ko'rsatilgan.
Ushbu bitiruv malakaviy ishi «Тепақўтон конида маркшейдерлик ишларини олиб бориш ва такомиллаштириш» mavzusiga bag'ishlangan. Ishda «Тепақўтон» konining geologik va kon-geologik sharoiti, konning kon-geologik jihatdan qulayliklari, shuningdek, ushbu konning mineral xomashyo bazasi sifatida «Тепақўтон» koni qo'llaniladi. Tosh-kon majmuasining silvininit rudasini qazib olish yillik loyihalaviy quvvatti 700 ming tonnani tashkil etadi. Ishda konning mineral xomashyo bazasi sifatida «Тепақўтон» koni qo'llaniladi. Ushbu ishda ushbu konning mineral xomashyo bazasi sifatida «Тепақўтон» koni qo'llaniladi.