Ushbu avtoreferat O‘zbekistonda kambag‘allikning ijtimoiy-falsafiy tahlili, uning mohiyati, mezonlari, sabablari va oqibatlari, shuningdek, uni kamaytirish yo‘llarini tadqiq etadi. Tadqiqotda kambag‘allikning zamonaviy jamiyatdagi o‘rni, uning rivojlanishiga ta’sir etuvchi omillar, shuningdek, ushbu muammoni bartaraf etish bo‘yicha nazariy va amaliy tavsiyalar ko‘rib chiqilgan.
Ushbu dissertatsiya ishi kichik biznes va tadbirkorlikni rivojlantirish orqali Namangan viloyatida kambagʻallikni qisqartirish yoʻllarini tadqiq etishga bagʻishlangan. Tadqiqotda "kambagʻallik" tushunchasining iqtisodiy mazmuni, uning sabablari, turlari va tadbirkorlik faoliyatiga ta'siri ilmiy asoslangan. Shuningdek, jahon tajribasi va Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining tegishli farmon va qarorlari asosida kichik biznesni rivojlantirish va kambagʻallikni qisqartirish boʻyicha amaliy tavsiyalar ishlab chiqilgan. Tadqiqot natijalariNamangan viloyatida kichik biznes va tadbirkorlikni rivojlantirishni ragʻbatlantirish hamda aholi bandligini ta'minlash va daromadlarini koʻpaytirish orqali kambagʻallikni qisqartirishga qaratilgan.
Ushbu dissertatsiya X. Z. Bektirovich Xujanov tomonidan 2025-yilda O'zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Davlat Boshqaruv Akademiyasida, Sh. Rashidov nomidagi Samarqand Davlat Universitetida tayyorlangan. Tadqiqotning maqsadi O'zbekistonda ehtiyojmand aholini kambag'allikdan chiqarish omillarini tizimli tadqiq etish orqali ularni mazkur holatdan chiqarish yuzasidan ilmiy asoslangan taklif va tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat. Dissertatsiya uchta asosiy bo'limdan iborat bo'lib, unda kambag'allik muammosining nazariy asoslari, uni bartaraf etishning yo'nalishlari hamda O'zbekistonda iqtisodiy nochor aholini kambag'allikdan chiqarish jarayonlarining sotsiologik tahlili o'rin olgan. Tadqiqotda ishlatilgan usullar: statistik tahlil, tizimli tahlil, qiyosiy tahlil, analiz va sintez, iqtisodiy-statistik tahlil, onlayn anketa soʻrovnoma. Tadqiqotning ilmiy yangiligi aholining ijtimoiy omillarini faollashtirish negizida kambag'allikdan chiqarishning sotsiomadaniy va stratifikatsion muhitining o'rni ochib berilganligi bilan tavsiflanadi. Shuningdek, ijtimoiy yordamni subsidiar tizimdan insonni maqsadli va manzilli rivojlantirishga qaratilgan ijtimoiy koʻmaklashishning vaucher tizimini joriy etish samarasi sotsiologik asoslantirilgan. Xotin-qizlar va yoshlarni monomarkaz va kasb-hunar maktablarida o'qitish orqali ularning bandligini ta'minlash hamda “oʻzini-oʻzi ish bilan ta'minlash
Ushbu o‘quv qo‘llanmada aholi daromadlari, uning turlari, shakllanish manbalari, aholi daromadlarini davlat tomonidan tartibga solish mexanizmlari, aholi daromadlarining tabaqalashuvi, daromadlar siyosati va uning asosiy yo’nalishlari, turmush sifati va uning asosiy ko‘rsatkichlari, iste’mol budjeti va uning shakllanishi, kambag‘allik muammosi va uni cheklash yo’llari yoritilgan. Kitobda shuningdek, aholining pul daromadlari, mol-mulkdan olingan daromadlar, transfertlar va boshqa daromad turlari, ularning tarkibi va shakllanishi, shuningdek, daromadlarning asosiy ijtimoiy-demografik guruhlari va oilalar bo’yicha tabaqalanishi, aholi turmush darajasi ko’rsatkichlari va ularning tarkibi, aholi daromadlarining tabaqalanishiga ta’sir etuvchi omillar, turmush sifatining asosiy komponentlari hamda uning umumiy va xususiy ko‘rsatkichlari va omillari, aholi turmush darajasini aniqlash usullari, aholi daromadlarini davlat tomonidan tartibga solishning mezonlari va usullari, daromadlar tadqiqoti va uning mezonlari, aholi daromadlarini soliqqa tortish, aholi daromadlarini inflyatsiyaga qarshi yo‘nalishda tartibga solish hamda aholi turmush darajasi va sifatini tavsiflovchi ko‘rsatkichlar va omillar va ularni baholash usullari tahlil qilingan.
Ushbu dissertatsiya O'zbekiston Respublikasida aholi farovonligini oshirish va kambag'allikni qisqartirish masalalarini tadqiq etadi. Unda iqtisodiy rivojlanish, innovatsion iqtisodiyot, bandlik, ijtimoiy himoya va tadbirkorlik kabi muhim mavzular chuqur tahlil qilingan. Shuningdek, kambag'allikning sabablari, uning turlari, oqibatlari va uni kamaytirish bo'yicha ilmiy-amaliy tavsiyalar ishlab chiqilgan.
Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasida ijtimoiy iqtisodiyotning shakllanish jarayonini o'rganishga bag'ishlangan. Unda iqtisodiy islohotlar, jamiyatning yangi ijtimoiy tuzilishi, tarmoq tarkiblarining shakllanishi, kambag'allikni qisqartirish yo'llari va mehnatni ijtimoiy tashkil etish kabi mavzular batafsil tahlil qilingan. Kitob davomida ijtimoiy iqtisodiyot siyosatida davlatning roli, iqtisodiy o'sishning manbalari va o'zbekistonda ijtimoiy sohani rivojlantirish masalalari yoritilgan.
Ushbu dissertatsiya Oʻzbekiston Respublikasi aholisini ijtimoiy himoya qilish tizimini va kambagʻallikni qisqartirish borasida amalga oshirilayotgan davlat siyosati hamda dasturlarning kompleks tahlilini oʻz ichiga oladi. Tadqiqotda ijtimoiy himoyaning nazariy va uslubiy asoslari, Oʻzbekiston sharoitida ijtimoiy siyosatning oʻrni, aholini ijtimoiy himoya qilish tizimining tuzilmasi va mexanizmlari, shuningdek, kambagʻallikning ijtimoiy-iqtisodiy hodisa sifatida oʻrganilishi atroflicha tahlil etilgan. Tadqiqot natijalari asosida ijtimoiy himoya tizimini yanada takomillashtirish boʻyicha amaliy tavsiyalar ishlab chiqilgan.
Qisqacha mazmun mavjud emas.
Ushbu maqola O'zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning 2020-yil 24-yanvardagi Oliy Majlisga murojaatnomasida belgilangan vazifalarni amalga oshirishning dolzarb muammolari va omillarini tahlil qiladi. Xususan, korrupsiyaga qarshi kurash bo'yicha alohida davlat tuzilmasini tashkil qilish bilan bog'liq xorijiy tajriba o'rganilgan. Fuqarolarning demokratik dunyoqarashini shakllantirishga ta'sir etuvchi omillar, jumladan, ta'lim va tarbiyaning ahamiyati ko'rsatib o'tilgan. Maqolada O'zbekistonda amalga oshirilayotgan demokratik islohotlarning asosiy yo'nalishlari, jumladan, ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy va huquqiy sohalardagi yangilanishlar, shuningdek, fuqarolik jamiyatini rivojlantirish va inson huquqlarini himoya qilish masalalariga alohida urg'u beriladi. Yangi O'zbekistonda demokratiya va islohotlar istiqbollari, jamiyatda demokratik tafakkurni rivojlantirishning muhimligini ta'kidlab, korrupsiya va kambag'allik kabi muammolarga qarshi kurashishning dolzarbligi ko'rsatib o'tilgan.
Ushbu dissertatsiya tadqiqoti O'zbekistonning mintaqalarida, xususan Xorazm viloyatida kichik biznesni rivojlantirish asosida kambag'allikni qisqartirish dasturlarini takomillashtirishga qaratilgan ilmiy taklif va amaliy tavsiyalar ishlab chiqishga bag'ishlangan. Tadqiqotda kichik biznesning rivojlanishi, uning mintaqa iqtisodiyotiga ta'siri, shuningdek, kambag'allikni qisqartirishdagi roli chuqur tahlil etilgan. Tadqiqotning asosiy maqsadi mintaqaviy iqtisodiyotda kichik biznesni rivojlantirish orqali aholi daromadlarini oshirish va kambag'allikni kamaytirishga qaratilgan konseptual yondashuvlarni va amaliy tavsiyalarni ishlab chiqishdan iborat. Tadqiqotda econometric modellardan foydalangan holda Xorazm viloyatida kichik biznes rivojlanishining kambag'allik darajasiga ta'sir etuvchi omillar tahlil qilingan va kelajak uchun prognozlar ishlab chiqilgan. Shuningdek, tadqiqotda kichik biznes strategik zonalari, kovorking markazlari va mikromarkazlarni tashkil etish bo'yicha takliflar ilgari surilgan.