Ushbu kitob topinambur (Helianthus tuberosus L.) o'simligini selektsiya qilish uchun dastlabki material yaratishga bag'ishlangan bo'lib, unda o'simlikning biologik xususiyatlari, o'stirish texnologiyalari, ozuqaviy qiymati va turli xil foydalanish usullari haqida ma'lumotlar keltirilgan. Kitobda, shuningdek, turli xil tadqiqot natijalari, amaliy tavsiyalar va yaratilgan yangi navlar haqida ham ma'lumotlar mavjud.
Ushbu kitobda topinamburni yetishtirish agrotexnologiyasi, biologik xususiyatlari, navlari, o'sish dinamikasi, hosildorlikka ta'sir etuvchi omillar, saqlash usullari va foydalanish sohalari haqida ma'lumot berilgan. Shuningdek, kitobda tadqiqot natijalari, xulosalar va takliflar ham keltirilgan.
Ushbu avtoreferat O'zbekistonning Qoraqalpog'iston Respublikasi sharoitida tuproq sho'rlanishi ta'sirida topinambur (Helianthus tuberosus L.) o'simligini yetishtirish texnologiyasini takomillashtirishga bag'ishlangan. Tadqiqotda "Fayz-Baraka" va "Mўzhiza" navlarining biologik, morfologik va xo'jalik-qimmatli belgilari o'rganilib, ularni samarali yetishtirish uchun eng maqbul sharoitlar aniqlangan. Jumladan, eng maqbul ekish muddati (5 aprel), ekish sxemasi (70x40 sm), urug'lik tuganakaning o'rtacha vazni (40-60 g) va ekish chuqurligi (9-10 sm) tavsiya etiladi. Tadqiqot natijasida, ushbu tavsiyalar asosida yuqori hosildorlik va sifatli mahsulot olish mumkinligi, shuningdek, iqtisodiy samaradorlikni oshirishga erishish mumkinligi isbotlangan.
Ushbu dissertatsiya ishida topinambur o'simligining biologik xususiyatlari, hosildorligi va O'zbekiston sharoitida uni yetishtirish agrotexnologiyasi, tugunaklarini saqlash usullari, hamda undan turli sanoat yo'nalishlarida foydalanish masalalari atroflicha o'rganilgan. Jumladan, topinamburdan inulin, pektin, etil spirti olish usullari, kimyoviy tarkibi tahlil etilgan. Shuningdek, "Fayz-baraka" va "Mo'jiza" navlarining ekish sxemalari va tup qalinligining hosildorlikka ta'siri tadqiq qilingan va ularning iqtisodiy samaradorligi hisoblab chiqilgan. Topinambur tugunaklarini uy sharoitida va sanoatda saqlash va qayta ishlash texnologiyalari ham yoritilgan.
Ushbu dissertatsiya ishi Oʻzbekiston Respublikasi Qishloq va suv xoʻjaligi vazirligi hamda Oziq-ovqat sanoati vazirligining ilmiy-texnik rivojlanish dasturi asosida amalga oshirilgan boʻlib, qishloq xoʻjaligi chiqindilaridan, jumladan, noananaviy xomashyo hisoblangan topinamburdan foydalanib, pivoni rivojlantirish texnologiyasini takomillashtirishga bagʻishlangan. Tadqiqotlar natijasida topinamburdan tayyorlangan qoʻshimchalar (sharbat, konsentrat va kukun) pivoni ishlab chiqarish jarayonida qoʻllashning optimal rejim va texnologik shart-sharoitlari aniqlangan. Ushbu ishda topinamburning kimyoviy va biologik xususiyatlari, uning pivoning sifat koʻrsatkichlariga taʼsiri, shuningdek, sogʻlomlashtiruvchi xususiyatlari tadqiq qilingan. Tadqiqotda olingan natijalarga koʻra, topinamburdan olingan qoʻshimchalarni pivoga qoʻshish orqali pivoning sifati va sogʻlomlashtiruvchi xususiyatlarini oshirish mumkinligi, shuningdek, ishlab chiqarish xarajatlarini kamaytirish mumkinligi isbotlangan.
Ushbu kitob Oʻzbekiston sharoitida topinamburni yetishtirish agrotexnologiyasiga bagʻishlangan. Unda topinamburning biologik xususiyatlari, respublikamizda rayonlashtirilgan navlari, oʻsish dinamikasi, oʻsuv davrlari, yetishtirish texnologiyasi, hosildorligi va urugʻlik olish usullari, shuningdek, hosilni saqlash va foydalanish masalalari yoritilgan. Kitobda Toshkent viloyati sharoitida oʻtkazilgan tadqiqotlar natijalari keltirilgan.
Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi hududida o'sadigan topinambur o'simligidan olinadigan karboksimetiltsellyuloza (KMTs) ning oziq-ovqat sanoati uchun mos texnologiyasini ishlab chiqishga bag'ishlangan. Kitobda KMTsni olish jarayoni, xom ashyo sifatida topinamburning afzalliklari, texnik xususiyatlari va iqtisodiy jihatlari batafsil yoritilgan.
Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasida oziq-ovqat sanoatini rivojlantirish, xususan, qandli diabetga chalingan bemorlar uchun shifobaxsh desertlar va ichimliklar ishlab chiqarish texnologiyalarini ishlab chiqishga bag'ishlangan. Asosiy e'tibor topinambur (yernoki) o'simligining xususiyatlari, tarkibi va uni qayta ishlash imkoniyatlariga qaratilgan.
Ushbu dissertatsiya ishi Samarqand viloyati sharoitida Helianthus tuberosus L. (topinambur) ning morfo-biologik xususiyatlarini o'rganishga bag'ishlangan. Tadqiqotda topinamburning genetik xususiyatlari, o'sish dinamikasi, barg va poya anatomiyasi, shuningdek, Samarqand viloyati tuproq-iqlim sharoitiga moslashuvchanligi o'rganilgan. Tadqiqot natijalari topinamburni mintaqada yem-xashak va texnik o'simlik sifatida introduksiya qilish va undan samarali foydalanish bo'yicha tavsiyalar beradi.
Ushbu kitob topinambur oʻsimligining botanik xususiyatlari, kimyoviy tarkibi, biologik xususiyatlari, yetishtirish texnologiyalari va foydalanish sohalariga bagʻishlangan. Kitobda topinamburning tarkibi, inulin moddasi va uning xususiyatlari, ozuqaviy qiymati, dorivorlik xususiyatlari, qayta ishlash usullari va amaliy ahamiyati keng yoritilgan. Shuningdek, oʻsimlikning yangi navlari, ularni yetishtirish va undan olinadigan mahsulotardan samarali foydalanish masalalari ham koʻrib chiqilgan.