Ushbu hujjat Sayid Rizo Alizodaning hayoti va ijodi, uning Turkiston va Oʻrta Osiyo madaniyatiga qoʻshgan hissasi haqidagi magistrlik dissertatsiyasidir. Unda Alizodaning tarjimai holi, ilmiy faoliyati, jurnalistikadagi ishlari, vatanparvarlik gʻoyalari va mustamlakachilikka qarshi kurashi yoritilgan. Dissertatsiyada Alizodaning asarlari tahlil qilinib, uning madaniy merosini saqlash va oʻrganish masalalari koʻtarilgan.
Ushbu kitob tafakkur, uning mohiyati, shakllanishi va ahamiyatiga bag'ishlangan. Unda tafakkurning sezgi, idrok, xotira va tasavvurlardan farqi, voqelikni aks ettirishdagi roli, umumlashtirish va abstraktlash kabi xususiyatlari ko'rib chiqiladi. Kitobda fikr yuritish operatsiyalari, jumladan taqqoslash, analiz, sintez, abstraksiyalash, umumiylashtirish va aniqlashtirish kabi tushunchalar batafsil tahlil qilinadi. Shuningdek, tafakkurning nerv-fiziologik asoslari, signal sistemalarining o'zaro aloqasi va nutqning tafakkur jarayonidagi ahamiyati yoritilgan.
Ushbu kitob tafakkur psixologiyasiga bag'ishlangan bo'lib, tafakkurning mohiyati, turlari, shakllari, operatsiyalari, rivojlanishi va boshqa bilish jarayonlari bilan aloqadorligi kabi masalalarni o'rganadi. Kitobda talabalarning bilimlarni o'zlashtirishini osonlashtirish va umumiy o'quv faoliyatini kuchaytirishga qaratilgan ma'lumotlar keltirilgan. Kitobda shuningdek, tafakkurning jamiyatdagi roli va shaxsning kamolotidagi ahamiyati ham yoritilgan.
Ushbu kitobda XIX asrda Xorazm mutafakkirlari (Munis Xorazmiy, Muhammad Rizo Ogahiy, Komil Xorazmiy)ning dunyoqarashidagi gumanistik g'oyalar tahlil qilingan. Unda mutafakkirlarning hayoti, ijodi, asarlari, ijtimoiy-siyosiy qarashlari va gumanistik g'oyalari o'rganilgan. Shuningdek, ushbu mutafakkirlarning ma'naviy merosini o'rganishning dolzarbligi asoslangan va O'zbekistonning ma'naviy yuksalishiga qo'shgan hissasi ko'rsatilgan.
Ushbu kitobda o'zbek tili va uning jamiyatdagi o'rni, tilning tafakkur bilan bog'liqligi, boshlang'ich sinflarda ona tilini o'qitish metodikasi, xususan ot so'z turkumini o'rgatish masalalari ko'rib chiqilgan. Kitobda tilning ijtimoiy hodisa sifatidagi mohiyati, til va tafakkur o'rtasidagi bog'liqlik, tilning rivojlanishi va o'zgarishi kabi masalalar yoritilgan. Shuningdek, boshlang'ich sinflarda ot so'z turkumini o'rganish metodikasi, otlarning kelishiklar bilan turlanishi, egalik qo'shimchalari kabi mavzularga alohida e'tibor qaratilgan.
Ushbu kitob O‘zbekiston va Markaziy Osiyo xalqlari tarixidagi erkin fikrlash an’analarini, diniy aqidaparastlikka qarshi kurashni, ilmiy va falsafiy qarashlarning rivojlanishini o‘rganadi. Kitobda erkin fikrlashning o‘ziga xos xususiyatlari, ijtimoiy-siyosiy ildizlari, shuningdek, mutafakkirlarning dunyoqarashlari tahlil etiladi. Asarda Al-Xorazmiy, Farobiy, Beruniy, Ibn Sino, Navoiy va boshqa mutafakkirlarning merosi orqali o‘zbek xalqining ma’naviy kamolotga intilishi, insonparvarlik ideallari va erkin fikrlashga sodiqligi ko‘rsatib beriladi.
Ushbu dissertatsiya ishida o‘smirlarda muqobil va ilmiy-amaliy jihatdan mustaqil fikrlashni rivojlantirish muammosining nazariy va uslubiy asoslari tadqiq etilgan. O‘zbekiston Respublikasida olib borilayotgan ta’lim islohotlari va kadrlar tayyorlash milliy dasturi talabalarining yosh avlodni har tomonlama barkamol inson qilib tarbiyalashga qaratilganligi, jumladan, o‘smirlar va o‘smirlarda mustaqil fikrlash malakalarini shakllantirish muhim vazifa ekanligi ta’kidlanadi. Shuningdek, O‘zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidenti I.A.Karimovning «Barkamol avlod - O‘zbekiston taraqqiyotining poydevori» nomli ma’ruzasida ushbu masalaga katta e’tibor qaratilganligi, unda mustaqil fikr yuritishga o‘rgatish masalasining muhimligi ko‘rsatib o‘tilgan. Shaxsning ijodiy faoliyatining tarkibiy qismini tashkil etuvchi mustaqil fikrlashning o‘ziga xos xususiyatlari, uni shakllantirishning nazariy-amaliy asoslari, ta’lim-tarbiya jarayonida psixologik mexanizmlari, omillari va qonuniyatlari o‘rganilgan. Shuningdek, Sharq mutafakkirlarining shaxsni mustaqil fikrlashga yetaklovchi ijtimoiy omillar va shart-sharoitlar haqidagi o‘gitlari, falsafa, psixologiya, pedagogika fanlarida mustaqil fikrlashning psixologik tabiatini o‘rganish yuzasidan qilingan tadqiqotlar tahlil etilgan. Dissertatsiyada o‘smirlarda mustaqil fikrlashni rivojlantirishga qaratilgan trening mashg‘ulotlari tizimi ishlab chiqilgan va ularning samaradorligi psixologik-pedagogik jihatdan asoslab berilgan.
Ushbu kitob tafakkur, uning mohiyati, turlari, shakllari va sifatlariga bag'ishlangan. Unda tafakkurning inson bilish faoliyatidagi o'rni, tafakkur operatsiyalari, shuningdek, turli psixologlarning tafakkurga oid nazariyalari ko'rib chiqilgan. Kitob ta'lim sohasida faoliyat yurituvchi mutaxassislar, psixologlar, talabalar va tafakkurga qiziquvchilar uchun mo'ljallangan.
Ushbu kitob tafakkur, uning mohiyati, shakllari, turlari va xususiyatlariga bag'ishlangan. Unda tafakkurning ta'riflari, operasiyalari (analiz, sintez, taqqoslash, abstraksiyalash, umumlashtirish, tizimga solish), shakllari (tushuncha, hukm, xulosa chiqarish) va turlari (ko'rgazmali-harakat, ko'rgazmali-obrazli, nazariy, amaliy, konkret, abstrakt va boshqalar) batafsil yoritilgan. Shuningdek, tafakkurning mustaqilligi, mazmundorligi, kengligi, chuqurligi kabi sifatlari ham ko'rib chiqiladi. Kitobda tafakkurni rivojlantirishga oid ma'lumotlar berilgan.
Ushbu o'quv qo'llanma o'zbek milliy g'oyasi va istiklol mafkurasini, uning tarixiy, milliy manbalaridan biri bo'lgan Sharq, xususan, o'zbek milliy iqtisodiy qadriyatlarimiz vositasida singdirishga qaratilgan. Unda «Avesto» iqtisodiy g'oyalari, Islom iqtisodiy qadriyatlari, Uyg'onish davri O'rta Osiyo, Amir Temur va Temuriylar davri iqtisodiy g'oyalari, XX asr boshlari va XXI asr bo'sag'asi o'zbek iqtisodiy ta'limotlarini yoritishga asosiy urg'u berilgan. Qo'llanma oliy o'quv yurtlari talabalari, tadqiqodchilar, milliy iqtisodiy ta'limotlarimizni o'rganishga qiziquvchi kitobxonlar uchun mo'ljallangan.