Mantiqut-tayr. Farididdin Attor
Qisqacha mazmun mavjud emas.
Qisqacha mazmun mavjud emas.
Ushbu kitob Farididdin Attorning ma'naviy-axloqiy qarashlarini va ularning ta'lim-tarbiya jarayonida qo'llash bo'yicha taklif va tavsiyalarni o'rganadi. Tadqiqotda Attorning sharq pedagogikasiga qo'shgan hissasi, uning gumanistik va axloqiy g'oyalari, shuningdek, yoshlar tarbiyasida ularning o'rni va roli tahlil qilinadi.
Ushbu kitob Farididdin Attorning "Ruboiyot" nomli she'riy to'plamidir. Ruboiyotlar, falsafiy, diniy va axloqiy mavzularda yozilgan bo'lib, insonning hayot mazmuni, dunyoqarashi, ishq, tasavvuf va o'lim kabi masalalarga bag'ishlangan.
Maqolada XVIII asrda yashab ijod qilgan turkiy agiografik adabiyotning yirik vakili, mutasavvif shoir va adib Muhammad Siddiq Rushdiyning hayoti va agiografik asarlari haqida ma'lumot berilgan. Rushdiyning "Tazkiratu-l avliyo turkiy" asari va uning Fariddudin Attorning "Tazkiratu-l avliyo" asari bilan genezisiga doir ma'lumotlar keltirilgan.
Ushbu matn Farididdin Attorning "Mantiqut-tayr" asarining bir qismidir. Unda so'fiylik ta'limoti, Allohga yetishish yo'llari, nafs bilan kurash, dunyoviy orzulardan voz kechish kabi mavzular allegorik hikoyatlar orqali ifodalangan.
Ushbu doktorlik dissertatsiyasi X asr oxiri — XIV asr boshlarida Markaziy Osiyoda pedagogik fikrlar rivojini, xususan, didaktik asarlar misolida o‘rganishga bag'ishlangan. Tadqiqotda o‘sha davrdagi ijtimoiy-siyosiy, madaniy hayot, ta'lim-tarbiya jarayonlari, ularning qonun-qoidalari tahlil qilingan. Jumladan, Markaziy Osiyo mutafakkirlarining ta'lim-tarbiya borasidagi g'oyalari, didaktik asarlarining tuzilishi, mazmuni va mohiyati tadqiq etilgan. Tadqiqot natijasida o‘sha davr pedagogik fikrlarining o‘ziga xos jihatlari, ilmiy-amaliy ahamiyati aniqlangan va zamonaviy ta'lim tizimini takomillashtirishga oid tavsiyalar ishlab chiqilgan.
Farididdin Attorning "Mantiqut-tayr" asari tasavvufiy adabiyotning yorqin namunasi boʻlib, unda insonning maʼnaviy kamoloti, Allohga yetishish yoʻllari turli hikoyatlar, masallar va sufiylarning hayoti orqali ifodalanadi. Asarda qushlar orqali inson nafsi, uning illatlari va toʻsiqlari ramziy tarzda koʻrsatiladi. Asarning asosiy maqsadi insonni oʻz nafsini tanishga, kamolot sari intilishga undashdir.
Ushbu magistrlik dissertatsiyasida musulmon Sharqi adabiyoti tarixidagi eng go'zal adabiy an'analardan biri bo'lgan Xusrav va Farhod munozarasining genezisi, shakllanishi va taraqqiyot bosqichlari, kompozitsion va g'oyaviy takomili masalalari va bu jarayonda ulug' shoir va mutafakkir Alisher Navoiy asarining favqulodda iste'dod namunasi ekanligi, bu iste'dod va yuksak tafakkurning namoyon bo'lish vositalari haqida mulohazalar yuritiladi. Eron sosoniylarining mashhur vakili Xusrav II Parvez Sharq xalqlari tarixi va badiiy ijodida o'ziga xos o'ringa ega bo'lgan shaxslardan biridir. Xusrav shxsiyati va timsoli tilga olinadigan manbalarni to'rt guruhga ajratish mumkin: Tarixiy va solnoma asarlar, Ishqiy-romantik dostonlar, Turli janrlardagi lirik asarlar, Axloqiy-falsafiy asarlardagi tamsil-hikoyatlar. Xusravning ilk badiiy timsolini yaratgan shoir Abulqosim Firdavsiy bo'lsa, Farhod timsolining adabiyotga kirib kelishi va Xusrav bilan Shirin o'rtasidagi sujet voqealarida mustahkam o'rin tutishi, shu jumladan Xusrav bilan Farhod munozarasining ilk namunasi Nizomiy Ganjaviy ijodi bilan bog'liqdir. Alisher Navoiyga qadar Xusrav va Farhod ziddiyati murakkab bosqichlarni bosib o'tdi. Jumladan, Xusrav Dehlaviy dostonida Xusravni ijobiy qahramon sifatida gavdalantirish an'anasi davom etgan bo'lsa, Orif Ardabiliyning "Farhodnoma" dostonida bu timsol salbiy xususiyatlar kasb eta boshladi. Shu bilan birga Farhod timsolining mazkur sujetdagi mavqei ham tobora ortib bordi.
Qisqacha mazmun mavjud emas.
Ushbu dissertatsiya Fared Edguning hikoyalarida psixologizmning poetik tamoyillarini, muallif va bosh qahramon psixologiyasini ochib beruvchi uslubiy vositalarni oʻrganishga bag'ishlangan. Tadqiqotda Fared Edguning psixologik va minimalist hikoyalari, jumladan, "Carrion" (Leş), "Following the Gone Cat" (Giden Bir Kedinin Ardından), "Where the Road Goes" (Yolun Gittiği Yer) kabi hikoyalari va "One Thousand and One Syllables" (Bin Bir Hece) to'plamidan olingan parchalar tahlil qilingan. Tadqiqotning ilmiy yangiligi shundaki, psixologizmning nazariy asoslari, hikoya janrida psixologizmni kuchaytiruvchi vositalar aniqlangan hamda zamonaviy turk hikoyanavisligida inson ruhiyatini yoritish omillarining tadrijiy tahlili natijasida M.Sh.Esendal va S.Faik ijodining Farid Edgu uslubiga ta'siri ko'rsatilgan. Shuningdek, adib ijodida psixologizmning namoyon bo'lishi uning shaxsiy tajribasi, ta'lim tarbiyasi va ijtimoiy-siyosiy muhiti bilan bog'liqligi asoslangan. Tadqiqotda modernistik va postmodenistik uslublar, jumladan, ong oqimi, monolog, montaj, psixologik timsol, leytmotiv, psixologik illuziya, gipnoz, intermediyaviylik va boshqalar qo'llanilgan.