SINGARMONIZM NI’ZAMI’ Dawi’ssi’zlar singarmonizmi
Qisqacha mazmun mavjud emas.
Qisqacha mazmun mavjud emas.
Ushbu kitob Qozog'iston Respublikasi Xalq ta'limi vazirligi tomonidan Navoiy davlat pedagogika instituti talabalari uchun mo'ljallangan "Qozoq tili" fanidan o'quv-uslubiy qo'llanma hisoblanadi. Qo'llanma 1-kurs "Pedagogika" fakulteti talabalari uchun fonetika bo'limini o'z ichiga oladi va unda fonetika bo'yicha mustaqil ishlashga mo'ljallangan vazifalar keltirilgan. Kitobda fonetika, orfografiya masalalari yoritilgan.
Ushbu kitobda qoraqalpoq tilshunosligining fonetika sohasi, uning tadqiqot obyekti, boshqa fanlar bilan aloqasi, fonetikaning tarmoqlari, tadqiqot usullari, tovushlarning artikulyatsion, akustik va lingvistik aspektlari, fonema tushunchasi, unlilar va undoshlar tasnifi, singarmonizm, so‘z tarkibidagi fonetik o‘zgarishlar (reduksiya, eliziya, epenteza, proteza, metateza), bo‘g‘in va uning yasalishi, urg‘u masalalari hamda orfoepiya kabi mavzular yoritilgan.
Ushbu hujjat O'zbekiston Respublikasi Oliy va O'rta Maxsus Ta'lim Vazirligi tomonidan Berdaq nomidagi Qoraqalpoq davlat universitetida nashr etilgan ilmiy ishning OCR natijasidir. Unda "Qoraqalpoq tilida unli undoshlarning asosiy va qo'shimcha fonologik belgilari" mavzusi o'rganiladi, shuningdek akademik Abatbay Davletovning ilmiy rahbarligi ostida bitiruv malakaviy ishi sifatida taqdim etiladi. Hujjat fonetika, fonologiya, singarmonizm va qoraqalpoq tilining o'ziga xos xususiyatlariga bag'ishlangan bo'limlarni o'z ichiga oladi. Unda tilshunoslarning qarashlari, tadqiqotlar, fonetik va fonologik xususiyatlarning tahlili keltirilgan. OCR matni tarkibida O‘zbekiston Respublikasi va Qoraqalpog‘iston tilshunosligiga oid turli ilmiy manbalar va adabiyotlar ro‘yxati mavjud.
Ushbu hujjat O'zbekistonda XVII-XIX asrlarda yaratilgan adabiy asarlar tilshunoslik, xususan fonetika nuqtai nazaridan o'rganilgan tadqiqotdir. Unda adabiyotdagi fonetik hodisalar va qonuniyatlar, ularning o'ziga xos xususiyatlari va adabiy asarlarga ta'siri ko'rib chiqiladi. Magistrlik dissertatsiyasi bo'lib, unda fandan olingan nazariy bilimlar va xulosalar asosida empirik tahlillar keltirilgan.
Kitobda qoraqalpoq tilining fonetikasi, uning asosiy qonuniyatlari, tovushlarning o'zgarishi, bo'g'in tuzilishi, so'z urg'usi va orfoepiya masalalari ko'rib chiqilgan. Kitob filologiya fakulteti talabalari uchun mo'ljallangan.
Ushbu kitob o'zbek tili unli va undosh fonemalarining tarixiy taraqqiyotini o'rganishga bag'ishlangan. Unda qadimgi turkiy tildan hozirgi o'zbek tiligacha bo'lgan davrda fonetik o'zgarishlar, singarmonizm qonuniyatlari, undoshlar va unlilarning o'ziga xos xususiyatlari tahlil qilingan. Kitobda turli davrlarga oid yozma manbalar asosida fonetik o'zgarishlar dinamikasi ko'rsatilgan.
Ushbu avtoreferat O‘zbekiston Milliy universiteti huzuridagi ilmiy darajalar beruvchi DSc.03/30.12.2019.Fil.01.10 raqamli Ilmiy Kengash tomonidan O‘zbekiston Davlat Jahon Tillari Universitetida tayyorlangan va unda Djusupova Unglasin Talibbayevna tomonidan Singarmonizm va So'z Urg'usi – So'zning Prosodik Dominantlari (Rus, O'zbek va Qozoq Tillari Misolida) mavzusidagi doktorlik dissertatsiyasi haqida ma'lumot berilgan. Dissertatsiya filologiya fanlari bo'yicha falsafa doktori (PhD) darajasini olish uchun tayyorlangan. Unda dunyo tillarida, xususan, rus, o'zbek va qozoq tillarida singarmonizmning o'rni va mohiyati, ularning prosodik jihatdan o'ziga xos xususiyatlari, shuningdek, ularning miqdoriy va sifat jihatdan tahlili qiyosiy usulda o'rganilgan. Tadqiqotda singarmonizmning tilshunoslikdagi ahamiyati, uning turli tillardagi namoyon bo'lishi va lingvostatistik jihatdan tahlili qamrab olingan.
Ushbu kitob turkiy tillarning qiyosiy-tarixiy grammatikasiga bag'ishlangan bo'lib, unda turkiy tillarning fonetik, morfologik va leksik xususiyatlari qiyosiy-tarixiy nuqtai nazardan o'rganiladi.
Ushbu kitob o'zbek tili fonetikasiga bag'ishlangan bo'lib, unda fonetikaning umumiy tushunchalari, fonetik va fonologik tizimlar, unlilar va undoshlar tasnifi, fonetik o'zgarishlar, urg'u va intonatsiya kabi mavzular yoritilgan.