O'zbekiston Respublikasi Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi Toshkent farmatsevtika instituti O'RTAGA MAXSUS TA'LIM VAZIRLIGI TOSHKENT FARMASEVTIKA INSTITUTI ORGANIK VA BIOLOGIK KIMYO KAFEDRASI BIOLOGIK KIMYO VA MOLEKULYAR BIOLOGIYA FANIDAN O'QUV- USLUBIY MAJMUA Toshkent -2020.
Ushbu kitob organik kimyo asoslarini, jumladan, uglevodorodlar va ularning hosilalari, karbonil birikmalari, oksikislotalar, aminokislotalar, heterohalqali birikmalar, uglevodlar, lipidlar kabi mavzularni o'z ichiga olgan. Har bir mavzu nazariy qismini tushuntirish bilan bir qatorda, laboratoriya mashg'ulotlarini bajarish uchun batafsil ko'rsatmalar hamda savollar bilan boyitilgan. Kitobning oxirida esa kimyoviy birikmalarning tuzilishi, nomlanishi, xossalari va reaksiyalari haqida ma'lumot beradigan nazariy savollar va testlar joylashtirilgan. Mustaqil ta'lim uchun materiallar va tavsiya etilgan adabiyotlar ham keltirilgan.
Ushbu kitobda O'zbekiston Respublikasi Sog'liqni saqlash vazirligi Toshkent farmatsevtika instituti tomonidan tayyorlangan organik kimyo fanidan o'quv-uslubiy majmua taqdim etilgan. Unda organik kimyoning asosiy mavzulari, ularning tuzilishi, nomlanishi, xossalari, reaksiyalari va amaliy mashg'ulotlari haqida ma'lumotlar berilgan. Kitobda kimyo fanining ahamiyati, jumladan farmatsevtika sohasi uchun uning qanchalik muhimligi atroflicha tushuntirilgan.
Ushbu kitobning asosiy qismi Biologik kimyo va molekulyar biologiya faniga bag'ishlangan bo'lib, organizmdagi moddalar almashinuvi, kimyoviy jarayonlar, fermentlar, vitaminlar, gormonlar va oqsillarning ahamiyati hamda ularning kasalliklardagi roli chuqur o'rganiladi. Shuningdek, qonda va siydikda glyukoza, mochevina miqdorini aniqlash usullari hamda lipidlar, uglevodlar, oqsillar va vitaminlar almashinuvining kimyoviy va biologik xossalari haqida ma'lumot berilgan.
Oʻzbekiston Respublikasi Sogʻliqni saqlash vazirligi Toshkent farmatsevtika instituti tomonidan tayyorlangan ushbu "Organik kimyo" fanidan oʻquv uslubiy majmua Oʻrta Osiyo va MDH davlatlarining oliy taʼlim muassasalari, farmatsiya fakultetlari talabalari uchun moʻljallangan boʻlib, organik kimyo fanining nazariy va amaliy koʻnikmalarini shakllantirishga qaratilgan. Kitobda organik birikmalarning tuzilishi, nomenklaturasi, izomeriyasi, fazoviy tuzilishi, kimyoviy xossalari, olinish usullari hamda ularning tibbiyot va sanoatdagi ahamiyati haqida keng qamrovli maʼlumotlar berilgan. Har bir mavzu oxirida mustaqil taʼlim topshiriqlari, savollar, testlar va amaliy mashgʻulotlar keltirilgan.
Biologik kimyo va molekulyar biologiya fani bo'yicha talabalar uchun mo'ljallangan uslubiy ko'rsatmalar va laboratoriya mashg'ulotlarida bajarilishi lozim bo'lgan amaliy ko'nikmalar, nazariy bilimlarni mustahkamlash, tashqi muhit omillarining ta'sirini o'rganish, hamda ksenobiotiklar metabolizmini tahlil qilish asosiy maqsad qilib olingan. Kitobda moddalar almashinuvining umumiy yo'llari, fermentlar faoliyatining nazariy va amaliy jihatlari, vitaminlar, gormonlar, oqsillar va nuklein kislotalarning metabolizmi batafsil yoritilgan.
Kitob organik kimyo laboratoriya mashg'ulotlarini bajarish bo'yicha uslubiy ko'rsatmalardan iborat. Unda laboratoriyada ishlash qoidalari, texnika xavfsizligi qoidalari, ko'ngilsiz hodisalarda birinchi tibbiy yordam ko'rsatish, laboratoriya aptechkasida bo'lishi kerak bo'lgan vositalar haqida ma'lumotlar berilgan.
Ushbu kitob O'zbekistonda ekologik huquqning asosiy jihatlari, prinsiplari, me'yoriy hujjatlari va amaliyotini tahlil qiladi. Unda atrof-muhitni muhofaza qilish, tabiiy resurslardan oqilona foydalanish va ekologik xavfsizlikni ta'minlash masalalari ko'rib chiqiladi. Kitob davlatning ekologik siyosatini shakllantirish, atrof-muhitga oid qonunchilikni takomillashtirish va ekologik madaniyatni oshirishga qaratilgan.
Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi Oliy va O'rta Maxsus Ta'lim Vazirligi tomonidan nashr etilgan bo'lib, Andijon Davlat Universiteti Tabiiy Fanlar Fakulteti Kimyo Kafedrasi tomonidan tayyorlangan "Organik kimyo" fanidan laboratoriya va seminar mashg'ulotlari uchun uslubiy ko'rsatmadir. Kitobda 3-kurs talabalari uchun mo'ljallangan laboratoriya va mashg'ulotlar keltirilgan bo'lib, jumladan, aldegidlar va ketonlar, karbon kislotalar, nitroalkanlar, aminobirikmalar, diazo- va azobirikmalar hamda ularning hosilalari kabi mavzular o'z ichiga oladi. Har bir mavzu bo'yicha nazariy ma'lumotlar, tajribalar, ularning bajarilishi, reaktivlar va jihozlar, natijalari hamda nazorat savollari berilgan.
Ushbu kitob organik kimyo faniga oid boʻlib, oliy oʻquv yurtlariga kirishga tayyorlanayotgan abituriyentlar va kasb-hunar kollejlari talabalari uchun moʻljallangan. Kitobda organik kimyoning asosiy nazariy tushunchalari, uglevodorodlar, kislorodli organik birikmalar, azotli organik birikmalar, aminokislotalar, oqsillar, yuqori molekulyar birikmalar kabi mavzular qamrab olingan. Har bir mavzu boʻyicha savollar, topshiriqlar va turli qiyinlikdagi masalalar keltirilgan boʻlib, ularni yechish orqali oʻquvchilar bilimlarini mustahkamlashlari mumkin.