Ushbu kitobda o'zbek tili sintaksisi chuqur o'rganiladi. So'z birikmasi, gap, gap bo'laklari, ularning turlari va tuzilishi, to'g'ri va to'liqsiz gaplar, shuningdek, sintaktik aloqa usullari batafsil tahlil qilingan. Kitob o'zbek tilini o'rganuvchilar uchun nazariy va amaliy bilim beradi.
Ushbu kitobda O'zbek tili sintaksisi chuqur o'rganiladi. Kitob, sintaksisning asosiy tushunchalarini, so'z birikmalarini, gap turlarini, gap bo'laklarini va ularning tuzilishini batafsil tahlil qiladi. Shuningdek, unda gapning uyushiq bo'laklari, ajratilgan bo'laklar, sanalmaydigan so'z va birikmalari, to'liq va to'liqsiz gaplar kabi muhim mavzular ham yoritilgan. Kitobda nazariy ma'lumotlar bilan bir qatorda, amaliy misollar va tahlillar ham keltirilgan.
Ushbu kitob "Ona tili" fanining sintaksis, so'z birikmasi, gaplarning turlari, gap bo'laklari, aniqlovchi, to'ldiruvchi, hol, uyushiq va ajratilgan bo'laklar, ko'chirma va o'zlashtirma gaplar, gaplarning ifoda maqsadiga ko'ra turlari kabi mavzularni o'z ichiga oladi. Har bir mavzu yuzasidan nazariy ma'lumotlar berilgan va o'quv mashg'ulotlarining texnologik kartalari, shuningdek, mustaqil ishlar uchun topshiriqlar va savollar keltirilgan. Kitobda shuningdek, har bir mavzu bo'yicha savol-javoblar, testlar va tavsiya etilgan adabiyotlar ro'yxati ham mavjud.
Ushbu kitob o'zbek tilidagi gap bo'laklarini o'qitish metodikasiga bag'ishlangan. Unda gapning ikkinchi darajali bo'laklari, ularning turlari, ma'nolari, o'qitish usullari, shuningdek, grammatik tahlil, sintaktik tahlil kabi masalalar yoritilgan. Kitobda o'qituvchilar uchun metodik tavsiyalar, dars ishlanmalari, turli mashqlar va topshiriqlar ham keltirilgan. Maqsad - o'quvchilarga gap bo'laklarini to'g'ri aniqlash va nutqda to'g'ri qo'llash ko'nikmalarini shakllantirish.
Ushbu o‘quv qo‘llanmasi o‘zbek tilining 9-sinf o‘quvchilari uchun mo‘ljallangan bo‘lib, tilshunoslik, grammatika va badiiy o‘qishni o‘z ichiga oladi. Kitobda gap bo‘laklari, so‘z turkumlari, kirish so‘zlar, aniqlovchi, to‘ldiruvchi, hol kabi tilning muhim jihatlari chuqur yoritilgan. Shuningdek, o‘zbek tilida so‘zlashuv madaniyati, ijodiy yozish va kitob o‘qish ko‘nikmalarini rivojlantirishga qaratilgan mashqlar va topshiriqlar keltirilgan. Kitobda shuningdek, o‘zbek xalqining milliy qadriyatlari, tarixiy-madaniy merosi, insoniy fazilatlari hamda davlat va jamiyat oldidagi burchlari ham o‘z aksini topgan.
Ushbu kitob Oʻzbekiston Respublikasi Xalq taʼlimi vazirligi tomonidan Nukus Davlat Pedagogika Institutining 1-son Nukus tibbiyot kolleji oʻquvchilari uchun rus tilidan metodik qoʻllanma sifatida nashr etilgan. Qoʻllanma oʻquvchilarga rus tilining grammatik jihatlarini, xususan, gap boʻlaklari (toʻldiruvchi, aniqlovchi, hol) mavzusini oʻrgatishga qaratilgan. Unda nazariy maʼlumotlar, mashqlar, lugʻat boyligini oshirishga oid vazifalar va testlar mavjud. Qoʻllanmada sanʼat, xususan kino va musiqa orqali rus tilini oʻrgatishga alohida eʼtibor qaratilgan.
Ushbu bitiruv malakaviy ishi o'zbek va koreys tillaridagi erkin so'z birikmalarining sintaktik, semantik va grammatik xususiyatlarini qiyosiy o'rganishga bag'ishlangan. Ishda derevatologiya, frazeologiya, so'z birikmasi tushunchalari, shuningdek, ikkala tildagi erkin va turg'un birikmalarning o'zaro farqlari ko'rib chiqiladi. Tadqiqotda erkin birikmalarning tuzilishi, ularning gapdagi o'rni va boshqa so'zlar bilan aloqalari, shuningdek, turli uslubiy va semantik vazifalari tahlil qilinadi.
Ushbu kitob Oʻzbek tilining amaliy grammatikasi faniga bagʻishlangan boʻlib, unda tilning maqsadi va vazifalari, fonetika, orfoepiya, orfografiya, leksikologiya, morfema, so‘z yasalishi, grammatika, sintaksis, jumladan, gaplar, ularning turlari, bo‘laklari, bog‘lovchi, ko‘makchi, undov, modal so‘zlar, shuningdek, tilning turli uslublari (rasmiy-idoraviy, ilmiy, publitsistik, so‘zlashuv) hamda hujjat turlari (ariza, tavsifnoma, hisobot, bildirishnoma, tarjimayi hol va boshqalar) qamrab olingan. Kitobda har bir mavzuni tahlil qilish uchun nazariy va amaliy mashqlar ham berilgan.
Ushbu maqola o'zbek tilshunosligida sintaktik darajadagi nutqni, xususan, to'ldiruvchi va aniqlovchi kabi tushunchalarni hamda ularning jumlada qo'llanilishini, jumladagi o'rnini nazariy jihatdan tahlil qiladi. Maqolada 'determinant', 'to'ldiruvchi', 'aniqlovchi' kabi tushunchalar Rossiya va o'zbek tilshunosligidagi qarashlar asosida ko'rib chiqiladi. Nutqning grammatik qurilishi, jumlada so'zlarning o'zaro munosabati, gapning bosh bo'laklari va ikkinchi darajali bo'laklarining ahamiyati, ularning vazifalari haqida batafsil to'xtalib o'tilgan. Xususan, 'to'ldiruvchi' va 'aniqlovchi' tushunchalarining bir-biridan farqi, ularning gapni kengaytiruvchi funksiyalari tahlil qilinadi. Maqolada ushbu tushunchalarning lug'aviy ma'nolar bilan bog'liqligi, sintaktik ahamiyati hamda grammatik jihatlari ochib berilgan.
Ushbu kitob xitoy tilshunosligiga bag'ishlangan bo'lib, unda gap bo'laklaridan biri - to'ldiruvchi so'z turkumi, uning grammatikadagi o'rni va turlari batafsil yoritilgan. Kitobda to'ldiruvchining semantik va struktur xususiyatlari, vositali va vositasiz turlari, qo'shma va murakkab to'ldiruvchilar, shuningdek ularning gapdagi o'rni va boshqa so'z turkumlari bilan munosabatlari chuqur tahlil qilingan. Xitoy tilini o'rganuvchilar, tilshunoslar va shu sohada ilmiy izlanish olib borayotganlar uchun foydali manba hisoblanadi. Kitob Oʻzbekiston Respublikasi Oliy va Oʻrta maxsus taʼlim vazirligi Toshkent Davlat Sharqshunoslik Instituti Xitoyshunoslik fakulteti talabasi Nasirova Nodira Alisherovna tomonidan yozilgan va Toshkent-2015 yilda chop etilgan.